What do you think?
Rate this book
Networks of Outrage and Hope: Social Movements in the Internet Age
This book is an exploration of the new forms of social movements and protests that are erupting in the world today, from the Arab uprisings to the indignadas movement in Spain, and the Occupy Wall Street movement in the US. While these and similar social movements differ in many important ways, there is one thing they share in they are all interwoven inextricably with the creation of autonomous communication networks supported by the Internet and wireless communication. In this timely and important book, Manuel Castells – the leading scholar of our contemporary networked society – examines the social, cultural and political roots of these new social movements, studies their innovative forms of self-organization, assesses the precise role of technology in the dynamics of the movements, suggests the reasons for the support they have found in large segments of society, and probes their capacity to induce political change by influencing people’s minds. Based on original fieldwork by the author and his collaborators as well as secondary sources, this book provides a path-breaking analysis of the new forms of social movements, and offers an analytical template for advancing the debates triggered by them concerning the new forms of social change and political democracy in the global network society.
200 pages, Hardcover
First published August 20, 2012
About the author
Manuel Castells
162 books225 followersManuel Castells is Professor of Communication and the Wallis Annenberg Chair in Communication Technology and Society at the Annenberg School for Communication, University of Southern California, as well as Professor Emeritus of Sociology and Planning at the University of California, Berkeley, Research Professor at the Open University of Catalonia, and Marvin and Joanne Grossman Distinguished Visiting Professor of Technology and Society at MIT. He is the author of, among other books, the three-volume work The Information Age: Economy, Society, and Culture.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 37 reviews
November 5, 2022
کتاب به بررسی نقش جنبش های شبکه ای شده به کمک اینترنت در نقاط مختلف جهان میپردازد. از تونس که محل ترکیدن چاشنی تحولات موسوم به بهار عربی بود آغاز میکند و به مصر و ایسلند و اسپانیا میرود و نهایتا در وال استریت سفر را به پایان میرساند:
...
"هنگامی که نیویورکی ها در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۱ فضاهای عمومی اطراف وال استریت را اشغال کردند، نام نخستین اردوگاه خود را «میدان تحرير» گذاشتند، همان طور که اشغالگران میدان کاتالونیا در بارسلونا این کار را کرده بودند."
همان طور که از نام این کشورها مشخص است هدف کتاب بررسی واکنش مردم جهان به شکاف درآمدی بین فقیر و غنی است که در همه جای جهان مصداق دارد و ظاهرا کتاب توما پیکتی هم بر آن صحه میگذارد البته من هنوز سرمایه در قرن بیست و یکم را نخوانده ام. اما این کتاب نشان میدهد چطور تحصیلکرده های بی کار با درآمد پایین در برابر سوداگری بانکها شورش میکنند چه در مصر (که بعد از کمپ دیوید کاملا با سیاست درهای باز اداره شده و برای آشنایی با آن میتوانید رمان کوتاه و خواندنی نجیب محفوظ به نام "روز قتل رئیس جمهور" را بخوانید) چه در وال استریت:
"کسانی که در تونس جنبش را آغاز کردند و فعال ترین نقش را در اعتراضات داشتند عمدتا جوانان تحصیل کرده ی بیکار بودند. در واقع در حالی که نرخ بیکاری در تونس 13/3 درصد بود، بین فارغ التحصیلان دانشگاهی به 21/1 درصد می رسید. این ترکیب تحصیلات و فقدان فرصت های شغلی، زمینی بارور برای شورش در تونس و دیگر کشورهای عربی بود."
"فقر گسترده و تنزل سطح زندگی طبقه متوسطی که به طور فزاینده‌ای تحصیل کرده می شد، بسیاری از جوانان مصر را برانگیخت تا به اسلام گرایی، هم در روایت میانه رو و هم تندرو آن، روی آورند. انتخابات یک ترفند نمایشی برای راضی کردن متحدان غربی جدید حکومت شناخته می شد اما هر وقت که نامزدهای مستقل (اسلام گرا و سکولار) موفقیتی در این انتخابات کسب می کردند یا از مقام خود عزل می شدند و یا صدا و رأیشان به شدت محدود می شد."
و اما این جنبشهای شبکه ای شده لااقل دو ویژگی مهم متشترک دارند. اول این که از اشغال فضای سایبری به اشغال فضای شهری می رسند و دوم این که به دموکراسی بر اساس نمایندگی بدبین هستند و بنابراین میخواهند خودشان مجددا دموکراسی تازه ای اختراع کنند پس باید بسیار با هم بحث و گفتگو کنند:
"پس از پایان تظاهرات در مادرید، تعدادی از معترضان به میدان پوئرتا دل سول که نمادی ترین میدان شهر بود رفتند و شب را در هوای مطبوع آنجا گذراندند تا به بحث درباره ی معنای دموکراسی واقعی بپردازند. آنجا بود که تصمیم گرفتند تا هنگامی که درباره ی معنای دموکراسی واقعی به اجماعی دست نیافته اند میدان پوئرتا دل سول را ترک نکنند. فرایند دست یابی به اجماع بسیار طولانی شد."
"جنبش ضدسرمایه داری اسپانیا: جنبش بی رهبر تحت رهبری مجمعها
هیچ تصميم رسمی ای در کار نبود، اما از آغاز همگان موافقت کرده بودند که جنبش هیچ رهبری نخواهد داشت، چه محلی و چه ملی. به همین دلیل حتى - سخنگویان جنبش نیز به رسمیت شناخته نشده بودند. هر کس خود را نمایندگی می کرد و نه هیچ کس دیگر را. این امر رسانه ها را به شدت عصبی می کرد زیرا - چهره های برجسته، در هر کنش جمعی، عناصر ضروری در شیوه ی روایتگری رسانه ها هستند."
"اشغال وال استریت: این جنبش در اینترنت زاده شد، توسط اینترنت پخش شد و حضورش را در اینترنت حفظ کرد، چنان که بیشتر اشغالها وب سایت ها و گروه های ویژه و دیگر شبکه های اجتماعی خاص خودشان را ایجاد کردند.
اما در عین حال، شکل مادی وجود جنبش همان اشغال فضای عمومی بود. فضایی که در آن معترضان می توانستند گرد هم آیند و اجتماعی فراسوی تفاوتهایشان تشکیل دهند. فضایی برای معاشرت و فضایی برای بحث..."
"دشواری ارزیابی جنبش اشغال وال استریت به سبب فقدان خواسته های دقیقی بود که بتوان به آنها دست یافت یا درباره ی آنها مذاکره کرد. در هنگام انتشار نخستین فراخوان راهپیمایی، یک خواسته ی مشخص وجود داشت و آن ایجاد یک کمیسیون در ریاست جمهوری برای تصویب استقلال حکومت از وال استریت بود. در واقع، مدیران سابق وال استریت در پست های کلیدی کابینه های همه ی رؤسای جمهور اخیر از جمله اوباما حضور داشته اند."
"تلاش هایی برای فشار بر بانک های بزرگ با استفاده از قدرت مشتریان صورت گرفت که از آن جمله ابتکار «روز انتقال بانک» بود. این ابتکار در ادامه ی کارزارهایی بود که افراد و نهادها را تشویق می کرد سرمایه ی خود را از بزرگترین بانک های وال استریت بیرون بکشند و به نهادهای مالی محلی و اتحادیه های اعتباری غیر انتفاعی منتقل کنند. از جمله ی این کارزارها «پولت را جابجا کن» و جنبش روز ولنتاین با نام «با بانکت قطع رابطه کن» ۲۰۱۰ بود."
مهم ترین نقد من به این کتاب خوش بینی گاها مبتذل نویسنده به اینترنت است. تا جایی که درباره تاثیر مثبت اینترنت در زندگی بشر این گونه مینویسد:
"استفاده از اینترنت از طریق افزایش احساس امنیت، آزادی شخصی و تأثیر گذاری، مردم را قدرتمند می کند. اینها همان احساساتی هستند که تأثیری مثبت بر بهزیستی شخصی دارند. این تأثیر به ویژه برای افراد با درآمد پایین تر و شایستگی های کمتر، مردم جهان در حال توسعه و زنان، مثبت است. به نظر می رسد قدرت مندی، خودمختاری و معاشرت پذیری فزونی یافته، ارتباط تنگاتنگی با عملکرد شبکه بندی مداوم در اینترنت دارد."
میدانیم که واقعا این طور نیست و برای این که کمی فیلسوفانه به ماهیت اینترنت بنگرید من کتاب "اینترنت ما: اطلاعات زیاد و فهم کم در عصر کلان داده" را پیشنهاد میکنم تا ببینید اینترنت جدا از این که مفاهیم فکری مهمی مثل "صدق" را در معرض تهدید قرار داده بسیار هم قابل سوءاستفاده توسط قدرتهاست
امتیاز اصلی ام 1/5 است
...
"هنگامی که نیویورکی ها در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۱ فضاهای عمومی اطراف وال استریت را اشغال کردند، نام نخستین اردوگاه خود را «میدان تحرير» گذاشتند، همان طور که اشغالگران میدان کاتالونیا در بارسلونا این کار را کرده بودند."
همان طور که از نام این کشورها مشخص است هدف کتاب بررسی واکنش مردم جهان به شکاف درآمدی بین فقیر و غنی است که در همه جای جهان مصداق دارد و ظاهرا کتاب توما پیکتی هم بر آن صحه میگذارد البته من هنوز سرمایه در قرن بیست و یکم را نخوانده ام. اما این کتاب نشان میدهد چطور تحصیلکرده های بی کار با درآمد پایین در برابر سوداگری بانکها شورش میکنند چه در مصر (که بعد از کمپ دیوید کاملا با سیاست درهای باز اداره شده و برای آشنایی با آن میتوانید رمان کوتاه و خواندنی نجیب محفوظ به نام "روز قتل رئیس جمهور" را بخوانید) چه در وال استریت:
"کسانی که در تونس جنبش را آغاز کردند و فعال ترین نقش را در اعتراضات داشتند عمدتا جوانان تحصیل کرده ی بیکار بودند. در واقع در حالی که نرخ بیکاری در تونس 13/3 درصد بود، بین فارغ التحصیلان دانشگاهی به 21/1 درصد می رسید. این ترکیب تحصیلات و فقدان فرصت های شغلی، زمینی بارور برای شورش در تونس و دیگر کشورهای عربی بود."
"فقر گسترده و تنزل سطح زندگی طبقه متوسطی که به طور فزاینده‌ای تحصیل کرده می شد، بسیاری از جوانان مصر را برانگیخت تا به اسلام گرایی، هم در روایت میانه رو و هم تندرو آن، روی آورند. انتخابات یک ترفند نمایشی برای راضی کردن متحدان غربی جدید حکومت شناخته می شد اما هر وقت که نامزدهای مستقل (اسلام گرا و سکولار) موفقیتی در این انتخابات کسب می کردند یا از مقام خود عزل می شدند و یا صدا و رأیشان به شدت محدود می شد."
و اما این جنبشهای شبکه ای شده لااقل دو ویژگی مهم متشترک دارند. اول این که از اشغال فضای سایبری به اشغال فضای شهری می رسند و دوم این که به دموکراسی بر اساس نمایندگی بدبین هستند و بنابراین میخواهند خودشان مجددا دموکراسی تازه ای اختراع کنند پس باید بسیار با هم بحث و گفتگو کنند:
"پس از پایان تظاهرات در مادرید، تعدادی از معترضان به میدان پوئرتا دل سول که نمادی ترین میدان شهر بود رفتند و شب را در هوای مطبوع آنجا گذراندند تا به بحث درباره ی معنای دموکراسی واقعی بپردازند. آنجا بود که تصمیم گرفتند تا هنگامی که درباره ی معنای دموکراسی واقعی به اجماعی دست نیافته اند میدان پوئرتا دل سول را ترک نکنند. فرایند دست یابی به اجماع بسیار طولانی شد."
"جنبش ضدسرمایه داری اسپانیا: جنبش بی رهبر تحت رهبری مجمعها
هیچ تصميم رسمی ای در کار نبود، اما از آغاز همگان موافقت کرده بودند که جنبش هیچ رهبری نخواهد داشت، چه محلی و چه ملی. به همین دلیل حتى - سخنگویان جنبش نیز به رسمیت شناخته نشده بودند. هر کس خود را نمایندگی می کرد و نه هیچ کس دیگر را. این امر رسانه ها را به شدت عصبی می کرد زیرا - چهره های برجسته، در هر کنش جمعی، عناصر ضروری در شیوه ی روایتگری رسانه ها هستند."
"اشغال وال استریت: این جنبش در اینترنت زاده شد، توسط اینترنت پخش شد و حضورش را در اینترنت حفظ کرد، چنان که بیشتر اشغالها وب سایت ها و گروه های ویژه و دیگر شبکه های اجتماعی خاص خودشان را ایجاد کردند.
اما در عین حال، شکل مادی وجود جنبش همان اشغال فضای عمومی بود. فضایی که در آن معترضان می توانستند گرد هم آیند و اجتماعی فراسوی تفاوتهایشان تشکیل دهند. فضایی برای معاشرت و فضایی برای بحث..."
"دشواری ارزیابی جنبش اشغال وال استریت به سبب فقدان خواسته های دقیقی بود که بتوان به آنها دست یافت یا درباره ی آنها مذاکره کرد. در هنگام انتشار نخستین فراخوان راهپیمایی، یک خواسته ی مشخص وجود داشت و آن ایجاد یک کمیسیون در ریاست جمهوری برای تصویب استقلال حکومت از وال استریت بود. در واقع، مدیران سابق وال استریت در پست های کلیدی کابینه های همه ی رؤسای جمهور اخیر از جمله اوباما حضور داشته اند."
"تلاش هایی برای فشار بر بانک های بزرگ با استفاده از قدرت مشتریان صورت گرفت که از آن جمله ابتکار «روز انتقال بانک» بود. این ابتکار در ادامه ی کارزارهایی بود که افراد و نهادها را تشویق می کرد سرمایه ی خود را از بزرگترین بانک های وال استریت بیرون بکشند و به نهادهای مالی محلی و اتحادیه های اعتباری غیر انتفاعی منتقل کنند. از جمله ی این کارزارها «پولت را جابجا کن» و جنبش روز ولنتاین با نام «با بانکت قطع رابطه کن» ۲۰۱۰ بود."
مهم ترین نقد من به این کتاب خوش بینی گاها مبتذل نویسنده به اینترنت است. تا جایی که درباره تاثیر مثبت اینترنت در زندگی بشر این گونه مینویسد:
"استفاده از اینترنت از طریق افزایش احساس امنیت، آزادی شخصی و تأثیر گذاری، مردم را قدرتمند می کند. اینها همان احساساتی هستند که تأثیری مثبت بر بهزیستی شخصی دارند. این تأثیر به ویژه برای افراد با درآمد پایین تر و شایستگی های کمتر، مردم جهان در حال توسعه و زنان، مثبت است. به نظر می رسد قدرت مندی، خودمختاری و معاشرت پذیری فزونی یافته، ارتباط تنگاتنگی با عملکرد شبکه بندی مداوم در اینترنت دارد."
میدانیم که واقعا این طور نیست و برای این که کمی فیلسوفانه به ماهیت اینترنت بنگرید من کتاب "اینترنت ما: اطلاعات زیاد و فهم کم در عصر کلان داده" را پیشنهاد میکنم تا ببینید اینترنت جدا از این که مفاهیم فکری مهمی مثل "صدق" را در معرض تهدید قرار داده بسیار هم قابل سوءاستفاده توسط قدرتهاست
امتیاز اصلی ام 1/5 است
April 14, 2017
خواندن شبکه‌های خشم و امید نشان میدهد که کاستلز در عین اینکه یکی از مهمترین جامعه‌شناسان معاصر در حوزه‌ی ارتباطات و فناوری است، می‌تواند مانند هر فرد دیگری تحت تأثیر هیجان جنبشهای انقلابی و امید و خشمشان قرار بگیرد. البته شاید نتوان چندان خرده‌ای به نویسنده گرفت چرا که خودش در مقدمه اذعان میکند که به اصرار اطرافیان و در مدتی بسیار کوتاهتر از زمانی که صرف کتابهای دیگرش کرده، این کتاب را نوشته. و به نظر من رویکرد کتاب بیش از اینکه آکادمیک باشد (که البته هست)، ژورنالیستی است. علاوه بر اینکه در سال ۲۰۱۲ و قبل از مشخص شدن جنبش‌هایی که بررسی شده (بهار عربی، جنبش خشمگین‌ها در اسپانیا و اشغال وال‌استریت) منتشر شده .
با وجود همه‌ی این نکات خواندن این کتاب تنها چند سال پس از فراگیر شدن جنبشهای اینترنتی که آغازگرش ایران ۸۸ بود، آن هم از سمت کسی چون کاستلز بسیار لذت‌بخش و آموزنده است و ایده‌های زیادی به دست میدهد. و دروغ چرا؟ من هم مانند کاستلز از جنبشهای غیرخشونت‌آمیز نشأت گرفته از خشم و امید به هیجان می‌آیم.
با وجود همه‌ی این نکات خواندن این کتاب تنها چند سال پس از فراگیر شدن جنبشهای اینترنتی که آغازگرش ایران ۸۸ بود، آن هم از سمت کسی چون کاستلز بسیار لذت‌بخش و آموزنده است و ایده‌های زیادی به دست میدهد. و دروغ چرا؟ من هم مانند کاستلز از جنبشهای غیرخشونت‌آمیز نشأت گرفته از خشم و امید به هیجان می‌آیم.
July 9, 2014
Manuel Castells is a highly cited sociologist of communication who has made a career hyping the progressive potential of, most notably, globalization and the Internet. His key terms are "the information age" and "the network society", which also constitute the core of his newest book: "Networks of Outrage and Hope". In it, he focuses on "social movements in the Internet Age", most notably the various pro-democracy movements in the Arab World (specifically Tunisia and Egypt) and the "Occupy" movements in the West (specifically Spain and the US). As is to be expected, Castells sees a new development that has huge progressive potential: networked social movements create a free space by combining a virtual and an urban space, which cannot be controlled by the evil hegemonic powers, and will lead to a renewal of democracy and the seemingly inevitable achievement of "real democracy". We have already seen the successes in these four movements, he states.
Castells can come to such an astonishing conclusion because he (1) isn't too bothered by empirical facts; (2) writes in an abstract and vague post-Marxist language; and (3) wrote the book at the height of the hype of these movements -- before the coup in Egypt and the complete collapse of Occupy Wall Street. Although I doubt that this would have changed his conclusions, as, in his world, the success of these movements are the movements themselves.
Theoretical innovation is by and large absent, as virtually everything theoretical is either taken from other scholars or has been published before by Castells, in several of his writings. Empirically the book doesn't go far beyond some of the better progressive media coverage, except in those cases where he -- in amazingly long quotes -- uses often not (yet) published research from (junior) colleagues. In short, this book is mainly one of the many enthusiastic endorsements of the "occupy movements", framed in a popular post-Marxist/Gramscian framework, lathered with theories from Castells' earlier works. Academically, it adds little to the literature on social movements in general or these specific movements in particular.
Castells can come to such an astonishing conclusion because he (1) isn't too bothered by empirical facts; (2) writes in an abstract and vague post-Marxist language; and (3) wrote the book at the height of the hype of these movements -- before the coup in Egypt and the complete collapse of Occupy Wall Street. Although I doubt that this would have changed his conclusions, as, in his world, the success of these movements are the movements themselves.
Theoretical innovation is by and large absent, as virtually everything theoretical is either taken from other scholars or has been published before by Castells, in several of his writings. Empirically the book doesn't go far beyond some of the better progressive media coverage, except in those cases where he -- in amazingly long quotes -- uses often not (yet) published research from (junior) colleagues. In short, this book is mainly one of the many enthusiastic endorsements of the "occupy movements", framed in a popular post-Marxist/Gramscian framework, lathered with theories from Castells' earlier works. Academically, it adds little to the literature on social movements in general or these specific movements in particular.
August 25, 2021
بسم الله...
سخن مرکزی کتاب، «تأثیر اینترنت بر جنبش های اجتماعی» است و اینکه پخش ویروسی افکار فقط با اینترنت میسر است. هرچند کاستلز چهارچوب نظری خوبی را برای جنبش های اجتماعی قرن اخیر ارائه میدهد؛ فضا (اینترنت) و مکان را مکمل هم می‌داند؛ معناسازی را که درواقع تفاوت جنبشهای جدید و کلاسیک هستند را در نظر میگیرد.
اما کاستلز، عملاً با بزرگنمایی نقش و سهم رسانه، تقلیل‌گرایی میکند. مثلاً با تشریح سهم اینترنت در انقلاب مصر، این دگرگونی را محصول اینترنت می داند. در حالی که فقط ۲۶ درصد جمعیت مصری به اینترنت دسترسی داشتند و از این میان تنها ۱۳ درصد کاربران فیس بوک بودند و کاستلز سهم ارتباط چهره به چهره را دست کم، و سایر منطق های روابط اجتماعی (مثل نقش مذهب و اعتقادات مردم ) را نادیده میگیرد.
پ.ن۱: یه اعتقادی هم داره در دستیابی و تحقق دموکراسی، با عنوان "جامعه بی رهبر" که اصلا به نظرم شدنی نی��ت. حتی تو مثالهای خودش نقض کرده ولی بهش پایبنده 😏
پ.ن۲: دوتا مقالۀ خوب در نقد کتاب از آقای بهروز گرانپایه و سلامان صادقی‌زاده هست. میتونید مطالعه ش کنید.
سخن مرکزی کتاب، «تأثیر اینترنت بر جنبش های اجتماعی» است و اینکه پخش ویروسی افکار فقط با اینترنت میسر است. هرچند کاستلز چهارچوب نظری خوبی را برای جنبش های اجتماعی قرن اخیر ارائه میدهد؛ فضا (اینترنت) و مکان را مکمل هم می‌داند؛ معناسازی را که درواقع تفاوت جنبشهای جدید و کلاسیک هستند را در نظر میگیرد.
اما کاستلز، عملاً با بزرگنمایی نقش و سهم رسانه، تقلیل‌گرایی میکند. مثلاً با تشریح سهم اینترنت در انقلاب مصر، این دگرگونی را محصول اینترنت می داند. در حالی که فقط ۲۶ درصد جمعیت مصری به اینترنت دسترسی داشتند و از این میان تنها ۱۳ درصد کاربران فیس بوک بودند و کاستلز سهم ارتباط چهره به چهره را دست کم، و سایر منطق های روابط اجتماعی (مثل نقش مذهب و اعتقادات مردم ) را نادیده میگیرد.
پ.ن۱: یه اعتقادی هم داره در دستیابی و تحقق دموکراسی، با عنوان "جامعه بی رهبر" که اصلا به نظرم شدنی نی��ت. حتی تو مثالهای خودش نقض کرده ولی بهش پایبنده 😏
پ.ن۲: دوتا مقالۀ خوب در نقد کتاب از آقای بهروز گرانپایه و سلامان صادقی‌زاده هست. میتونید مطالعه ش کنید.
May 8, 2017
A tough research with reflections on the beginings of occupy movements and arab spring.
December 16, 2021
كتاب جميل يمكن تقسيمه إلى قسمين
جزء من الأمر عرض واضح للحقائق وتنبع أهمية الكتاب من النظرة الشمولية التي يحملها للثورات التي قامت خلال العقد الأخير
أعتقد أنه تنقصه الثورة الخضراء في إيران 2009
كذلك يحمل الكتاب في جزء منه آراء شخصية للكاتب وهذا ليس عيبا فيه ولكن لفهم مختلف الأفكار التي يحملها الكتاب
جزء من الأمر عرض واضح للحقائق وتنبع أهمية الكتاب من النظرة الشمولية التي يحملها للثورات التي قامت خلال العقد الأخير
أعتقد أنه تنقصه الثورة الخضراء في إيران 2009
كذلك يحمل الكتاب في جزء منه آراء شخصية للكاتب وهذا ليس عيبا فيه ولكن لفهم مختلف الأفكار التي يحملها الكتاب
November 22, 2016
While I liked this book because it attempted to describe and explain a variety of Internet-related social movements of the past decade -- including the Arab Spring, Occupy Wall Street, the Icelandic protests post 2008, and the Spanish anti-austerity campaign -- it got a bit too caught up with the enthusiasm connected with these movements and failed to see some of the major weaknesses that ultimately resulted in disappointment. Indeed, the only completely successful movement of the bunch was the one in Iceland. Castells makes no secret that he participated himself in the Spanish campaign and that he did not do the usual lengthy research that his other books required. Still, it is a good book and provides an excellent overview of the intentions and strategies of the participants in all the movements.
April 22, 2016
Um ótimo livro para entender o que acontece no cenário político e social atual. Tanto no Brasil quanto internacional. A perspectiva de perda de credibilidade da política em geral e o quanto a internet e redes sociais estão contribuindo para isso são bem importantes. Só fica um pouco cansativo pelas extensas descrições do que aconteceu em movimentações sociais em cada país.
April 21, 2018
اسم فارسی این کتاب شبکه هاب خشم و امید است..فصل سوم این کتاب که مربوط به ایران هست در نسخه فارسی سانسور شده است اما بهرحال مهمترین قسمت ان چند صفحه اول فصل یک هست....قبل از هر انقلابی باید اون رو بخونید در غیر اینصورت حماقت بزرگی مرتکب میشین....واقعا مهمترین موصع جنبش اجتماعی تو یکی از صفحات اولیه هست که حال داشتم یه روز توضیحش میدم....بقیه کتاب توضیحاتش هست
July 17, 2020
Manuel Castells menjabarkan sangat jelas mengenai perubahan yang signifikan terjadi pada manusia-manusia di era internet. Teringat saya cukup terkesan ketika membaca reading material ini sewaktu kuliah..
May 4, 2016
شبکه های خشم و امید (جنبش های اجتماعی در عصر اینترنت)
فصل اول
در فصل اول نویسنده به معنای جنبش اجتماعی و نسبت آن با قدرت می پردازد و با اشاره به این که قدرت ها چگونه از شبکه برای استحکام پایه های خودشان استفاده می کنند، تاکید می کند که شبکه به دلیل فراهم کردن نوعی ارتباط فرد محور و توده وار که نام آن را « خود ارتباطی توده ای» می گذارد می توانند برای قدرت ها ترسناک باشند و به همین دلیل است که قدرت ها سعی می کنند روابط افراد را در شبکه ها محدود کنند.
به عقیده ی کاستلز علت اصلی ایجاد جنبش ها بی عدالتی است، جنبش های اجتماعی منابع دگرگونی اجتماعی و ساخت جامعه هستند و برای فعالانشان این امید را در خورد دارند که عادلانه تر باشند.
آغاز جنبش با تغییر شکل هیجان به کنش رخ می دهد، و لازمه ی آن وجود افرادی است که نظریه پردازان اجتماعی آن ها را «کارگذار» می نامند. نکته ی مهم در مورد آن ها این است که بدانیم این افراد چه طور با دیگر افراد اتصال ذهنی ایجاد می کنند و چرا قادر هستند چنین کاری را انجام دهند؛ چگونه می توانند شبکه منافع و ارزش های گوناگون را با هم آشتی دهند و منجر به آن شوند که همه ی افراد روی یک سری اهداف مشترک متمرکز شوند.
کاستلز در ادامه با طرح مسائلی در مورد بدفهمی کمون پارس تاکید می کند که توصیف جنبش ها توسط رهبران آن ها، یا ایدئولوگ ها و وقایع نویسان، شکافی پر نشدنی بین کنشگران جنبش و برنامه های ساخته شده به نمایندگی آن ها ایجاد می کند.
ریسمان مشترک که تجربه ی شورش های مردمی با زمینه ی فرهنگ اقتصادی و نهادی مشترک را به هم متصل می کند در «احساس قدرت مندی» است.
در فصل اول کتاب، ضمن مرور مفصل انقلاب تونس و شورش های ایسلند، نویسند معتقد است که با وجود تفاوت های فاحش نظام های سیاسی در دو کشور، این دو شورش که هر دو در واکنش به شرایط اقتصادی بوده اند به هم شبیه هستند. در ابتدا به این دلیل که زمینه های قومی در هر دو کشور به شدت یک دست است و بعد از آن به دلیل این که در هر دو جنبش استفاده از اینترنت، موبایل، اشغال فضاهای شهری و در نهایت دست یابی به خواسته های معترضان رخ داده است.
فصل سوم، انقلاب مصر
در این فصل با نگاه دقیق آنچه در انقلاب مصر اتفاق افتاده توصیف شده و بر نقش رسانه ها ی دیجیتال در این انقلاب تاکید می شود و ضمن نشان دادن ترتیب زمانی حوادث انقلاب مصر، به این موضوع اشاره می شود که در در جریان شورش ها چه طور ساختار های اضطراری به عنوان تیم های رسانه ای فوری شروع به کار کردند. بر نقش الجزیره در کنار نقش اینترنت تاکید شده است که در رساندن صدای مخالفین به یک دیگر موثر بوده است. با نگاه جزیی تر حضور زنان در میدان های انقلاب را تشریح شده و یک روند تاریخی از حوادثی که منجر به سقوط مبارک و بعد از آن ادامه ی اعتراض ها به دولت موقت نظامی بوده است را توضیح می دهد.
بخش مفصلی از این فصل به تشریح چگونی برخورد حکومت مصر با اینترنت و راه های دور زدن قطع اینترنت توسط مردم می پردازد و توضیح می دهد که «اصولا در هنگامی که جنبش دامنه ی دسترسی خود را از فضای جریان ها به فضای مکان ها گسترش می دهد برای متوقف کردن آن بسیار دیر است.»
در این جا نویسنده توضیح می دهد که تنها راه مقابله با جنبشی که از فضای مجازی آغاز می شود رفتار دولت چین در کنترل همه جانبه و مداوم دسترسی ها و فعالیت ها در اینترنت است.
در پایان با خوش بینی تاکید می کند که به دلیل این که سطح فهم عمومی در مصر بالاتر از حد تصور قدرتمندان است گستره ی عمومی تا دست یابی حقیقی به دموکراسی دست از اعتراض بر نخواهد داشت.
همچنین این جا به نقش انقلاب تونس در امیداور کردن مردم به ثمر بخشی جنبش تاکید شده و استدلال شده است که تا پیش از این حرکت های ضد حکومت به دلیل نبود چنین الگویی که به فعالان انگیزه و امید بدهد به راحتی سرکوب می شد.
فصل چهار،کرامت ،خشونت ژئوپلتیک
نگاهی سریع به کل جنبش های عربی در سال 2011 نشان می دهد که همه ی آن ها تا حد زیادی از مصر الگو گرفته بودند؛ در این فصل به بررسی تک تک این جنبش ها با تحلیل ساختار های سیاسی و ژئوپلتیکشان پرداخته شده است.
کستلز در تحلیل نوع برخورد حکوت ها با جنبش می نویسد که میل دولت ها به استفاده از خشونت شدید به میزان مشروعیت آن ها، شدت چالشی که با آن مقابله می کنند و ظرفیت های عملیاتی و اجرایی آنها در استفاده از خشونت بستگی دارد.
در توضیح نمونه ی لیبی استدلال می کند که هنگامی که یک جنبش برای مقابله با خشونت نظامی، خودش درگیری خشونت نظامی می شود، ویژگی اساسی خود به عنوان یک جنبش دموکراتیک را از دست می دهد.
در ادامه ضمن اشاره به دلایل ژئوپلتیک در مورد نوع برخودها در سوریه این موضوع را که تکنولوژی و فناوری ارتباطی می تواند علت یک جنبش باشد را به کلی رد می کند اما با اشاره به یک پژوهش مفصل در مورد تاثیر فناوری ها بر جنبش های دموکراسی خواهی بخش هایی از نتایج این تحقیق را ذکر می کند.
« رسانه های دیجیتال از این لحاظ که زیر ساخت بنیادین یک جنبش اجتماعی متفاوت از سایر جنبش هایی که در سال های اخیر در این کشورهای عربی ظهور کرده را ایجاد می کنند، می تواند نقش علی در بهار عربی داشته باشند. کشور هایی که از چنین زیر ساخت هایی محروم هستند امکان کم تری برای تجربه ی چنین جنبشی دارند.»
فصل پنج، خشمگین ها در اسپانیا
در این فصل نویسنده با یک بیان حماسی به توصیف جزئیات تحرک مردم اسپانیا در اشغال خیابان ها، شعار دادن علیه سیستم سیاسی حاکم و دعوت به اشغال خیابان ها در تمام اروپا می پردازد و با نشان دادن زمینه های تظاهرات و تحصن چند هفته ای در میدان و خیابان های شهر های اصلی اسپانیا توضیح می دهد که عدالت خواهی مهم ترین دلیل تجمع مردمی بود که هر چند فعال ترینشان جوانان تحصیل کرده ی فاقد اشتغال مناسب بوده اند اما در عمل جمعیت کثیری از طیف های مختلف را شامل می شدند.
جنبش خشمگین های اسپانیا فاقد یک هدف و برنامه ی خاص برای دست یابی به آن بود. تلاش آن ها بیشتر فراهم کردن امکان صحبت برای همه و ایجاد زمینه های طرح همه نوع پیشنهاد بود، مانند جنبش ها در مصر این جا هم گروه هایِ منتخبِ دائما در حال تغییر از میان معترضان بودند که نظم جلسات را حفظ می کردند.
معترضان معتقد بودند که در طول جنبش، رسانه ها به آن ها توجه نکرده اند و بنا بر این آنها خودشان با فعالیت در شبکه های مجازی رسانه ی جنبش شده اند و رسانه های جریان اصلی را دور زدند.
موضوع مهم دیگر بدون سر و بدون رهبر بودن این جنش ها بوده است، که هم کار را برای رسانه ها سخت می کرد و هم امکان طرح یک ایده ی اصلی را از بین می برد. همه ی این دلایل باعث شد تا در نهایت وقتی متحصن ها ناچار شدند مواضع خود را ترک کنند در عمل تنها چند پیشنهاد آنها تبدیل به قانون شد، به جز این جنبش توانست باعث به چالش کشیده شدن حزب سوسیالیست به عنوان حزب مسلط شود و علاوه بر آن توانست یک شور جمعی در میان مردم ایجاد کند که بعد از پایان تحصن ها هم ادامه پیدا کرد.نویسنده در پایان فصل تاکید می کند که « فعالان این جنبش می دانند که در راه دست یابی به دموکراسی مورد نظرششان باید مسیری طولانی را طی کنند و به همین دلیل از دست آورد های فعلی شان ناراضی نیستند.»
فصل شش،اشغال وال استریت
بعد از پرداخت مفصل به چگونگی شکل گیری اجتماعاتی که در شهر های مختلف آمریکا و در خیابان وال استریت نیویورک دست به اشغال فضا ها زدند و نشان دادن نقش اتحادیه ها در شکل گیری جمعیت متحصن، کاستلز از شکل گیری نوع جدیدی از فضا و زمان حرف می زند:
در شکل نوین فضا و زمان ترکیبی از مکان ها در یک سرزمین و فضای جریان ها در اینترنت، شکل جدید زمان را به وجود می آورد که احساس جاودانگی در متحصن ها را ایجاد می کند، اختلال زندگی روزمره برای یک افق زمانی نا محدود هم فرسوده کننده و هم وجد آور است.
اشغاال وال استریت از مدل خشمگین های اسپانیا و میدان تحریر مصر الهام گرفته و در آن شرکت کننده ها اشکال ارتباطی نا فرمانی مدنی را به کار گرفتند.
این جنبش حرکتی دو رگه بود که فضای سایبر و فضای شهری را به هم متصل می کرد و از همه ی ظرفیت های این دو فضا برای بقا استفاده می کرد. این تحصن ها همچنین تلاشی برای تکرار تجربه ی دموکراسی مستقیم و بدون رهبر بود که نشان دهنده ی کشمکش بین اصول دموکراسی کامل مبتنی بر عدم واگذاری قدرت در تصمیم گیری به دیگران و نیاز ابزاری به دست یابی به یک اجماع و کنش از سوی دیگر است.
جنبش وال استریت به سرعت توانست نهاد هایی درون خودش برای بقا را ایجاد کند و این به پایداری اش در طول زمان کمک کرد. اما جنبش هرگز نتوانست به روشنی مشخص کند که دقیقا به دنبال چه هدفی می گردد، با وجود این که تلاش آن ها بازگشت به دموکراسی به عنوان یکی از اصول انقلاب آمریکا بود در عمل خواسته های پراکنده ی اعضای آن تبدیل به برنامه ی سیاسی نشد؛ چرا که اصلا برنامه ی سیاسی جزو اهداف این جنبش نبود. این جنبش درعین این که هیچ خواسته مشخصی نداشت، همه نوع خواسته ای برای تمام اعضای جامعه داشت.
اما برخورد با این جنبش روی یک طیف از خشونت آشکار،عریان و غیر قانونی تا دریافت حمایت های سیاسی گسترده بود، با این حال در نهایت زمستان و نگرانی شهرداری ها در مورد بهداشت عمومی باعث اعمال فشار برای پس گرفتن خیابان ها از متحصنین شد.
تجربه ی اشغال وال استریت نشان داد که عبور از مرز ها به سوی کنش غیر نهادی هنوز برای بسیاری از شهروندان یک خط قرمز است، با وجود این کنش گران ترجیه داده اند به جای تسلیم شدن به وسوسه ی شبیه دشمن شدن، نا فرمانی مدنی را در پیش بگیرند.
فصل هفت،تغیر در جامعه ی شبکه ای
ترکیب تنزل شرایط مادی و بحران مشروعیت مردم را وا می دارد که تلاش کنند کنترل اوضاع را خودشان به دست بگیرند، با این حال جنبش های اجتماعی در اغلب موارد برای بر انگیخته شدن نیاز به یک رویداد معنی دار دارند که هیجان ها را برانگیزد.
این جنبش ها در تمام جهان یک سری مشترکات دارند.
_ شبکه ای هستند اما با وجود این که پایه آن ها در فضای مجازی است تنها با اشغال فضای شهری تبدیل به جنبش می شوند.
_ به طور همزمان محلی و جهانی هستند. در زمان بی زمان قرار دارند و از طریق جریان زنده می توانند تمام مردم را در لحظه در اتفاق های واقعی شریک کنند.
_خودجوش هستند، معمولا جرقه ی آنها از یک خشم عمومی زده می شود، به صورت ویروسی گسترش می یابند، بی رهبر هستند چرا که مشارکت کننده ها در آن ها عمیقا نسبت به هر گونه نمایندگی و تنفیض قدرت بی اعتماد هستند.
_ جنبش ها خود حکومتی هستند، به دلیل افقی بودن شبکه ها همکاری و همبستگی در آن ها تقویت می شود و نیاز به رهبری رسمی کاهش می یابد.
_ به جز در مواردی که هدف سرنگونی رژیم است جنبش ها نمی توانند بر یک برنامه کار منظم تمرکز کنند، چون نمی توانند در مسیر کنش سیاسیِ به شدت ابزاری قرار بگیرند، نمی توانند توسط احزاب سیاسی پذیرفته شوند.
_هدف ان ها تغییر ارزش های اجتماعی، افزایش آگاهی و همبستگی است.
اینترنت امکان وجود جنبش های بدون رهبر را فراهم می کند، از طریق « فرد شدگی» امکان می دهد که برنامه های فرد مهم ترین اصل جهت دهنده به رفتار او باشد و از طریق خود مختاری، امکان می دهد که کنش، مستقل از نهاد های جامعه بر اساس ارزش های و منافع فرد تعریف شود.
فرهنگ آزادی در سطح اجتماعی، و فرهنگ فرد شدگی و خود مختاری در سطح کنش گران، به طور همزمان شبکه ی اینترنتی و جنبش های اجتماعی شبکه ای را ایجاد می کند.
در نهایت امید به اعمال تغییر توسط جنبش ها به نفوذ پذیری نهاد های سیاسی نسبت به آن ها و تمایل جنبش به مشارکت در فرآیند مذاکره بستگی دارد.
با این وجود تاثیر جنبش ها در کوتاه مدت، تاثیر بلند مدت آن ها در غیاب بحرانی مهم که نیازمند مرمت کل نظام باشد معمولا محدود است؛ اما همچنان در اغلب کشور ها جنبش های این چنین مقبول هستند چرا که مردم عملکرد امروزی دموکراسی نمایندگی را تایید نمی کنند و مشروعیت آن را به رسمیت نمی شناسند.
فصل اول
در فصل اول نویسنده به معنای جنبش اجتماعی و نسبت آن با قدرت می پردازد و با اشاره به این که قدرت ها چگونه از شبکه برای استحکام پایه های خودشان استفاده می کنند، تاکید می کند که شبکه به دلیل فراهم کردن نوعی ارتباط فرد محور و توده وار که نام آن را « خود ارتباطی توده ای» می گذارد می توانند برای قدرت ها ترسناک باشند و به همین دلیل است که قدرت ها سعی می کنند روابط افراد را در شبکه ها محدود کنند.
به عقیده ی کاستلز علت اصلی ایجاد جنبش ها بی عدالتی است، جنبش های اجتماعی منابع دگرگونی اجتماعی و ساخت جامعه هستند و برای فعالانشان این امید را در خورد دارند که عادلانه تر باشند.
آغاز جنبش با تغییر شکل هیجان به کنش رخ می دهد، و لازمه ی آن وجود افرادی است که نظریه پردازان اجتماعی آن ها را «کارگذار» می نامند. نکته ی مهم در مورد آن ها این است که بدانیم این افراد چه طور با دیگر افراد اتصال ذهنی ایجاد می کنند و چرا قادر هستند چنین کاری را انجام دهند؛ چگونه می توانند شبکه منافع و ارزش های گوناگون را با هم آشتی دهند و منجر به آن شوند که همه ی افراد روی یک سری اهداف مشترک متمرکز شوند.
کاستلز در ادامه با طرح مسائلی در مورد بدفهمی کمون پارس تاکید می کند که توصیف جنبش ها توسط رهبران آن ها، یا ایدئولوگ ها و وقایع نویسان، شکافی پر نشدنی بین کنشگران جنبش و برنامه های ساخته شده به نمایندگی آن ها ایجاد می کند.
ریسمان مشترک که تجربه ی شورش های مردمی با زمینه ی فرهنگ اقتصادی و نهادی مشترک را به هم متصل می کند در «احساس قدرت مندی» است.
در فصل اول کتاب، ضمن مرور مفصل انقلاب تونس و شورش های ایسلند، نویسند معتقد است که با وجود تفاوت های فاحش نظام های سیاسی در دو کشور، این دو شورش که هر دو در واکنش به شرایط اقتصادی بوده اند به هم شبیه هستند. در ابتدا به این دلیل که زمینه های قومی در هر دو کشور به شدت یک دست است و بعد از آن به دلیل این که در هر دو جنبش استفاده از اینترنت، موبایل، اشغال فضاهای شهری و در نهایت دست یابی به خواسته های معترضان رخ داده است.
فصل سوم، انقلاب مصر
در این فصل با نگاه دقیق آنچه در انقلاب مصر اتفاق افتاده توصیف شده و بر نقش رسانه ها ی دیجیتال در این انقلاب تاکید می شود و ضمن نشان دادن ترتیب زمانی حوادث انقلاب مصر، به این موضوع اشاره می شود که در در جریان شورش ها چه طور ساختار های اضطراری به عنوان تیم های رسانه ای فوری شروع به کار کردند. بر نقش الجزیره در کنار نقش اینترنت تاکید شده است که در رساندن صدای مخالفین به یک دیگر موثر بوده است. با نگاه جزیی تر حضور زنان در میدان های انقلاب را تشریح شده و یک روند تاریخی از حوادثی که منجر به سقوط مبارک و بعد از آن ادامه ی اعتراض ها به دولت موقت نظامی بوده است را توضیح می دهد.
بخش مفصلی از این فصل به تشریح چگونی برخورد حکومت مصر با اینترنت و راه های دور زدن قطع اینترنت توسط مردم می پردازد و توضیح می دهد که «اصولا در هنگامی که جنبش دامنه ی دسترسی خود را از فضای جریان ها به فضای مکان ها گسترش می دهد برای متوقف کردن آن بسیار دیر است.»
در این جا نویسنده توضیح می دهد که تنها راه مقابله با جنبشی که از فضای مجازی آغاز می شود رفتار دولت چین در کنترل همه جانبه و مداوم دسترسی ها و فعالیت ها در اینترنت است.
در پایان با خوش بینی تاکید می کند که به دلیل این که سطح فهم عمومی در مصر بالاتر از حد تصور قدرتمندان است گستره ی عمومی تا دست یابی حقیقی به دموکراسی دست از اعتراض بر نخواهد داشت.
همچنین این جا به نقش انقلاب تونس در امیداور کردن مردم به ثمر بخشی جنبش تاکید شده و استدلال شده است که تا پیش از این حرکت های ضد حکومت به دلیل نبود چنین الگویی که به فعالان انگیزه و امید بدهد به راحتی سرکوب می شد.
فصل چهار،کرامت ،خشونت ژئوپلتیک
نگاهی سریع به کل جنبش های عربی در سال 2011 نشان می دهد که همه ی آن ها تا حد زیادی از مصر الگو گرفته بودند؛ در این فصل به بررسی تک تک این جنبش ها با تحلیل ساختار های سیاسی و ژئوپلتیکشان پرداخته شده است.
کستلز در تحلیل نوع برخورد حکوت ها با جنبش می نویسد که میل دولت ها به استفاده از خشونت شدید به میزان مشروعیت آن ها، شدت چالشی که با آن مقابله می کنند و ظرفیت های عملیاتی و اجرایی آنها در استفاده از خشونت بستگی دارد.
در توضیح نمونه ی لیبی استدلال می کند که هنگامی که یک جنبش برای مقابله با خشونت نظامی، خودش درگیری خشونت نظامی می شود، ویژگی اساسی خود به عنوان یک جنبش دموکراتیک را از دست می دهد.
در ادامه ضمن اشاره به دلایل ژئوپلتیک در مورد نوع برخودها در سوریه این موضوع را که تکنولوژی و فناوری ارتباطی می تواند علت یک جنبش باشد را به کلی رد می کند اما با اشاره به یک پژوهش مفصل در مورد تاثیر فناوری ها بر جنبش های دموکراسی خواهی بخش هایی از نتایج این تحقیق را ذکر می کند.
« رسانه های دیجیتال از این لحاظ که زیر ساخت بنیادین یک جنبش اجتماعی متفاوت از سایر جنبش هایی که در سال های اخیر در این کشورهای عربی ظهور کرده را ایجاد می کنند، می تواند نقش علی در بهار عربی داشته باشند. کشور هایی که از چنین زیر ساخت هایی محروم هستند امکان کم تری برای تجربه ی چنین جنبشی دارند.»
فصل پنج، خشمگین ها در اسپانیا
در این فصل نویسنده با یک بیان حماسی به توصیف جزئیات تحرک مردم اسپانیا در اشغال خیابان ها، شعار دادن علیه سیستم سیاسی حاکم و دعوت به اشغال خیابان ها در تمام اروپا می پردازد و با نشان دادن زمینه های تظاهرات و تحصن چند هفته ای در میدان و خیابان های شهر های اصلی اسپانیا توضیح می دهد که عدالت خواهی مهم ترین دلیل تجمع مردمی بود که هر چند فعال ترینشان جوانان تحصیل کرده ی فاقد اشتغال مناسب بوده اند اما در عمل جمعیت کثیری از طیف های مختلف را شامل می شدند.
جنبش خشمگین های اسپانیا فاقد یک هدف و برنامه ی خاص برای دست یابی به آن بود. تلاش آن ها بیشتر فراهم کردن امکان صحبت برای همه و ایجاد زمینه های طرح همه نوع پیشنهاد بود، مانند جنبش ها در مصر این جا هم گروه هایِ منتخبِ دائما در حال تغییر از میان معترضان بودند که نظم جلسات را حفظ می کردند.
معترضان معتقد بودند که در طول جنبش، رسانه ها به آن ها توجه نکرده اند و بنا بر این آنها خودشان با فعالیت در شبکه های مجازی رسانه ی جنبش شده اند و رسانه های جریان اصلی را دور زدند.
موضوع مهم دیگر بدون سر و بدون رهبر بودن این جنش ها بوده است، که هم کار را برای رسانه ها سخت می کرد و هم امکان طرح یک ایده ی اصلی را از بین می برد. همه ی این دلایل باعث شد تا در نهایت وقتی متحصن ها ناچار شدند مواضع خود را ترک کنند در عمل تنها چند پیشنهاد آنها تبدیل به قانون شد، به جز این جنبش توانست باعث به چالش کشیده شدن حزب سوسیالیست به عنوان حزب مسلط شود و علاوه بر آن توانست یک شور جمعی در میان مردم ایجاد کند که بعد از پایان تحصن ها هم ادامه پیدا کرد.نویسنده در پایان فصل تاکید می کند که « فعالان این جنبش می دانند که در راه دست یابی به دموکراسی مورد نظرششان باید مسیری طولانی را طی کنند و به همین دلیل از دست آورد های فعلی شان ناراضی نیستند.»
فصل شش،اشغال وال استریت
بعد از پرداخت مفصل به چگونگی شکل گیری اجتماعاتی که در شهر های مختلف آمریکا و در خیابان وال استریت نیویورک دست به اشغال فضا ها زدند و نشان دادن نقش اتحادیه ها در شکل گیری جمعیت متحصن، کاستلز از شکل گیری نوع جدیدی از فضا و زمان حرف می زند:
در شکل نوین فضا و زمان ترکیبی از مکان ها در یک سرزمین و فضای جریان ها در اینترنت، شکل جدید زمان را به وجود می آورد که احساس جاودانگی در متحصن ها را ایجاد می کند، اختلال زندگی روزمره برای یک افق زمانی نا محدود هم فرسوده کننده و هم وجد آور است.
اشغاال وال استریت از مدل خشمگین های اسپانیا و میدان تحریر مصر الهام گرفته و در آن شرکت کننده ها اشکال ارتباطی نا فرمانی مدنی را به کار گرفتند.
این جنبش حرکتی دو رگه بود که فضای سایبر و فضای شهری را به هم متصل می کرد و از همه ی ظرفیت های این دو فضا برای بقا استفاده می کرد. این تحصن ها همچنین تلاشی برای تکرار تجربه ی دموکراسی مستقیم و بدون رهبر بود که نشان دهنده ی کشمکش بین اصول دموکراسی کامل مبتنی بر عدم واگذاری قدرت در تصمیم گیری به دیگران و نیاز ابزاری به دست یابی به یک اجماع و کنش از سوی دیگر است.
جنبش وال استریت به سرعت توانست نهاد هایی درون خودش برای بقا را ایجاد کند و این به پایداری اش در طول زمان کمک کرد. اما جنبش هرگز نتوانست به روشنی مشخص کند که دقیقا به دنبال چه هدفی می گردد، با وجود این که تلاش آن ها بازگشت به دموکراسی به عنوان یکی از اصول انقلاب آمریکا بود در عمل خواسته های پراکنده ی اعضای آن تبدیل به برنامه ی سیاسی نشد؛ چرا که اصلا برنامه ی سیاسی جزو اهداف این جنبش نبود. این جنبش درعین این که هیچ خواسته مشخصی نداشت، همه نوع خواسته ای برای تمام اعضای جامعه داشت.
اما برخورد با این جنبش روی یک طیف از خشونت آشکار،عریان و غیر قانونی تا دریافت حمایت های سیاسی گسترده بود، با این حال در نهایت زمستان و نگرانی شهرداری ها در مورد بهداشت عمومی باعث اعمال فشار برای پس گرفتن خیابان ها از متحصنین شد.
تجربه ی اشغال وال استریت نشان داد که عبور از مرز ها به سوی کنش غیر نهادی هنوز برای بسیاری از شهروندان یک خط قرمز است، با وجود این کنش گران ترجیه داده اند به جای تسلیم شدن به وسوسه ی شبیه دشمن شدن، نا فرمانی مدنی را در پیش بگیرند.
فصل هفت،تغیر در جامعه ی شبکه ای
ترکیب تنزل شرایط مادی و بحران مشروعیت مردم را وا می دارد که تلاش کنند کنترل اوضاع را خودشان به دست بگیرند، با این حال جنبش های اجتماعی در اغلب موارد برای بر انگیخته شدن نیاز به یک رویداد معنی دار دارند که هیجان ها را برانگیزد.
این جنبش ها در تمام جهان یک سری مشترکات دارند.
_ شبکه ای هستند اما با وجود این که پایه آن ها در فضای مجازی است تنها با اشغال فضای شهری تبدیل به جنبش می شوند.
_ به طور همزمان محلی و جهانی هستند. در زمان بی زمان قرار دارند و از طریق جریان زنده می توانند تمام مردم را در لحظه در اتفاق های واقعی شریک کنند.
_خودجوش هستند، معمولا جرقه ی آنها از یک خشم عمومی زده می شود، به صورت ویروسی گسترش می یابند، بی رهبر هستند چرا که مشارکت کننده ها در آن ها عمیقا نسبت به هر گونه نمایندگی و تنفیض قدرت بی اعتماد هستند.
_ جنبش ها خود حکومتی هستند، به دلیل افقی بودن شبکه ها همکاری و همبستگی در آن ها تقویت می شود و نیاز به رهبری رسمی کاهش می یابد.
_ به جز در مواردی که هدف سرنگونی رژیم است جنبش ها نمی توانند بر یک برنامه کار منظم تمرکز کنند، چون نمی توانند در مسیر کنش سیاسیِ به شدت ابزاری قرار بگیرند، نمی توانند توسط احزاب سیاسی پذیرفته شوند.
_هدف ان ها تغییر ارزش های اجتماعی، افزایش آگاهی و همبستگی است.
اینترنت امکان وجود جنبش های بدون رهبر را فراهم می کند، از طریق « فرد شدگی» امکان می دهد که برنامه های فرد مهم ترین اصل جهت دهنده به رفتار او باشد و از طریق خود مختاری، امکان می دهد که کنش، مستقل از نهاد های جامعه بر اساس ارزش های و منافع فرد تعریف شود.
فرهنگ آزادی در سطح اجتماعی، و فرهنگ فرد شدگی و خود مختاری در سطح کنش گران، به طور همزمان شبکه ی اینترنتی و جنبش های اجتماعی شبکه ای را ایجاد می کند.
در نهایت امید به اعمال تغییر توسط جنبش ها به نفوذ پذیری نهاد های سیاسی نسبت به آن ها و تمایل جنبش به مشارکت در فرآیند مذاکره بستگی دارد.
با این وجود تاثیر جنبش ها در کوتاه مدت، تاثیر بلند مدت آن ها در غیاب بحرانی مهم که نیازمند مرمت کل نظام باشد معمولا محدود است؛ اما همچنان در اغلب کشور ها جنبش های این چنین مقبول هستند چرا که مردم عملکرد امروزی دموکراسی نمایندگی را تایید نمی کنند و مشروعیت آن را به رسمیت نمی شناسند.
This entire review has been hidden because of spoilers.
Read
January 12, 2022U knjizi "Mreže revolta i nade" univerzitetski profesor Manuel Kastels analizira moderne pobune i revolucije pokusavajući da kroz "najmanji zajednički sadržalac" pronađe određena pravila i zakonitosti u kontekstu drustvenih mreža i interneta, generalno. U suštini, pokušava da odgovori na pitanje da li je pobune u Egiptu i Tunisu zaista bila "Tviter" revolucije kako su ih zapadnjaci krstili.
Polazeći od primera Islanda i Tunisa Kastels nas prvodi kroz revolucije u Egiptu, Arapsko proleće, Okupiraj Volstrit, tursku pobunu u parku Gezi, studentski pokret u Čileu, pobunu u Brazilu i Meksiku.
Kroz ove primere pokušava da uoči zajedničke činioce ovih umreženih društvenih pokreta, da pokaže koliko su zaista važni i koliki je njihov pravi uticaj na društvena gibanja, ali i da napravi distinkciju od onih pobuna i revolta koji nisu „umreženi“.
Možda njegova zapažanja budu korisna i nama ovde, sada i uvek.
Više o knjizi možete pročitati u malo dužem tekstu na ovom linku: http://www.bookvar.rs/koliko-je-inter...
Polazeći od primera Islanda i Tunisa Kastels nas prvodi kroz revolucije u Egiptu, Arapsko proleće, Okupiraj Volstrit, tursku pobunu u parku Gezi, studentski pokret u Čileu, pobunu u Brazilu i Meksiku.
Kroz ove primere pokušava da uoči zajedničke činioce ovih umreženih društvenih pokreta, da pokaže koliko su zaista važni i koliki je njihov pravi uticaj na društvena gibanja, ali i da napravi distinkciju od onih pobuna i revolta koji nisu „umreženi“.
Možda njegova zapažanja budu korisna i nama ovde, sada i uvek.
Više o knjizi možete pročitati u malo dužem tekstu na ovom linku: http://www.bookvar.rs/koliko-je-inter...
April 15, 2021
The first half was interesting. I had a more specific idea than I got content for (a lot of information about each movement was given but not enough analysis of the internet side of things for my taste) so my review will be skewed.
May 1, 2018
لم يكن جيدًا بما فيه الكفاية. فكرته واضحة وبسيطة، كان يمكن أن يختصر الكثير.
مفيد في التعرّف الأولي على تجارب عالمية أخرى، 2.5. وكثير عليه ههههههههههه
مفيد في التعرّف الأولي على تجارب عالمية أخرى، 2.5. وكثير عليه ههههههههههه
January 29, 2021
به واقع بعد از خواندن این کتاب، سری به تاسف تکان دادم که چرا فردی مثل کاستلز چنین اثر کم مایه‌ای را نوشته. اگر از ذوق‌زدگی و خوش‌بینی بیش از حد کاستلز نسبت به اینترنت و جنبشهای بعد از ۲۰۱۰ بگذریم و با توجه به چاپ کتاب در حوالی زمانی این جنبش‌ها، در قسمت مربوط به جهان عرب نمی‌توان از کم‌مایگی نویسنده و اطلاعات اشتباه اون صرف‌نظر کرد.
در کل میشه بعد از خواندن این کتاب درباره این جنبش‌ها و ایضا نگاه خوش‌بینانه نویسنده، این جمله را گفت: مرگ تدریجی یک رویا.
در کل میشه بعد از خواندن این کتاب درباره این جنبش‌ها و ایضا نگاه خوش‌بینانه نویسنده، این جمله را گفت: مرگ تدریجی یک رویا.
April 20, 2013
A nice compact book on the social movements in 2011 - Tunisia, Egypt, Spain and the US. The fifth chapter delves into the common 'features' of the movements.
Written from an optimist's viewpoint, who sees the virtues of the social media as tools for social movements to increase their impact and efficacy.
Written from an optimist's viewpoint, who sees the virtues of the social media as tools for social movements to increase their impact and efficacy.
July 10, 2014
İSYAN ve UMUT AĞLARI
İnternet Çağında Toplumsal Hareketler.
Manuel Castells. USA-2012, TR, İstanbul 2013 (1. Baskı) Koç Üniversitesi yayınları, Çeviri: Ebru Kılıç, 311 sayfa.
Her yaştan insanlar korkuyu aşarak siberuzam güvenliğinden çıkıp kent uzamını işgal etmek üzere yola koyuldu.
İktidar zorlama yoluyla (meşru olsun olmasın, devletin kontrolündeki şiddet tekeliyle) ve/veya sembolik manipülasyon mekanizmaları yoluyla insanların zihninde anlamlar yaratılmasıyla icra edilir.
Sadece zorlamaya dayanmaları halinde pek az kurumsal sistem uzun ömürlü olabilir. Bedenlere işkence etmek zihinleri şekillendirmek kadar etkili değildir.
Temel iktidar mücadelesi, insanların zihinlerinde anlam yaratma savaşıdır.
Her bireysel insan zihni kendisine iletilen malzemeyi kendi koşulları çerçevesinde yorumlayarak kendi anlamını yaratsa da bu zihinsel süreç iletişim ortamı tarafından koşullanmıştır.
Bireysel düzeyde toplumsal hareketler duygusal hareketlerdir. İsyan bir programla ya da stratejiyle başlamaz. Ama toplumsal hareketlerin büyük patlaması duygunun eyleme dönüşümüyle birlikte başlar. Etkisel zekâ kuramına göre, toplumsal seferberlik ve siyasi davranışla ilgili duygular korku (olumsuz bir etki) ve şevktir (olumlu bir etki). Şevk başka bir olumlu duygu olan umut ile doğrudan bağlantılıdır. Umut, davranışı geleceğe yansıtır.
Fraklı coğrafyalarda insanların zihinlerinde isyan deneyimlerini birleştiren ortak doku ne olabilirdi? İki çift kelimeyle: İktidar sahibi oldukları hissi. Bu his, ister diktatörlük ister onların bakış açısına göre sahte demokratlık olsun hükümetlere ve siyasetçi sınıfına karşı besledikleri TİKSİNTİDEN doğmuştu.
Tunus’ta olan ne bir İslam devrimiydi ne de bir Yasemin devrimi. Protestocuların kendi sözleriyle bu “ÖZGÜRLÜK VE HAYSİYET İÇİN DEVRİMDİ”
İZLANDA’DA kriz bankaların aşırı borçlanması sonucu halkın tasarruf kayıplarıyla patlak verdi. %94 oranında internet ve sosyal ağlara bağlı (% 66 facebook) halkın başlattığı isyan sonunda, seçimler yapıldı, 2009 da muhafazakâr hükümet yerini sosyal demokrat/kızıl-yeşiller koalisyonuna bıraktı. Yeni hükümet bankaları ulusallaştırdı, bankaların neden olduğu dış borçlar yapılan refarandum sonucu geri ödenmedi. Başka Avrupa ülkelerinde uygulanan ağır tasarruf tedbirleri uygulanmadı, kamusal istihdam ciddi ölçüde azaltılmadı. Ekonomi 211-2012’de kendine geldi. Facebook ve Twitter üzerinden yapılan tartışmalar ve katkılar sonucu Yeni Anayasa yapıldı. Bazı gözlemciler bu anayasayı wiki-anayasa olarak niteledi.
Tunus’da ve İzlanda’daki her iki isyan da ağır bir ekonomik krizin sonuçlarına karşı başlamıştır. Tunus’da isyanın nedeni finansal çöküşten çok, ülke ekonomisinin yırtıcı bir devlete kök salmış bir klik tarafından yağmalanmasıydı. Tunus’da da internet kullanımı çok yaygındı.
MISIR DEVRİMİ
Son Firavunu 18 gün içinde alaşağı eden 25 Ocak Devrimi baskı, adaletsizlik, yoksulluk, işsizlik, cinsiyetçilik, demokrasi aldatmacası ve polis şiddetinden doğmuştu.
Sosyal medya ağları Mısır devriminde önemli bir rol oynadı. Göstericiler olayları cep telefonları ile kaydettiler, videoları YouTube ve Facebook üzerinden ülke halkıyla ve dünyayla genellikle canlı yayında paylaştılar. Facebook’ta düşünüp taşındılar, Twitter’da koordine oldular ve görüşlerini aktarıp tartışmalar yürütmek için yaygın şekilde blogları kullandılar.
Ne var ki hareketin temel toplumsal biçimi kamusal alanın işgaliydi.
İnternetteki sosyal medya, halkın sosyal medyası ve anaakım medya arasındaki bağlantı, yeni kamusal alanı siberuzam ile kent uzamı arasındaki dinamik etkileşime yerleştiren işgal edilmiş bir toprağın varlığı sayesinde oldu.
İsyan aslında uzunca bir süredir vardı. Kilit farklılık, güçlü ve olumlu bir duygunun var olmasıydı: Tunus değişim umudunun örneği olmuştu.
Hareket akışlar uzamından çıkıp mekânlar uzamına eriştiğinde başka birçok iletişim ağı çok biçimli olarak kurulduğundan hareketi durdurmak için çok geç kalınmıştır.
Ekmek, özgürlük ve sosyal adalet Ocak 2011’de sokaklara dökülen göstericilerin kendi sözlerine göre devrimin ana temalarıydı.
Haysiyet, Şiddet, Jeopolitik: Arap İsyanları
Haysiyet ve ekmek çoğu hareketi başlatan güç olmuştur. Suriye devriminin akıbetini belirleyen etken jeopolitik ortam oldu.
Arap isyanları, dijital ve yüz yüze sosyal ağlara dayanarak internetten ve kablosuz iletişim teknolojilerinden yapılan çağrılarla ortaya çıkmış kendiliğinden seferberlik süreçleridir. Büyük ölçüde, siyasi örgütlenmeler aracılığıyla gerçekleşmemişlerdir; zira bu örgütler baskılarla ezilmiştir.
Rizomatik bir Devrim: İspanya’da İndignadas
Fransız filozof ve eski diplomat Stephane Hessel’in birkaç ay önce yayınladığı “İndignezvous!” başlıklı broşürden esinlenerek benimsediği İndignados (öfkeliler) ifadesi popülerleşti.
Tahminlere göre bu harekete 2.2 milyon insan katıldı. İspanya halkının %88’i hareketin eleştirilerine ve ifadelerine katıldıklarını beyan ediyordu. Buna karşılık “Bu hareketin İspanya’da işlerin düzelmesine ne ölçüde katkıda bulunacağı kanısındasınız.” sorusuna, katılımcıların” %12’si çok, %27’si biraz, % 53’ü ise hiç diye yanıt vermiştir.
Açık bir Kapitalizm eleştirisi söz konusuydu: “Bu bir kriz değil, sistemin kendisi.” Finansal kapitalizmin eleştirisi neredeyse hep bir ağızdan paylaşılsa da ne tür bir ekonominin herkese çevresel olarak sürdürülebilir, etik olarak adil bir biçimde iş, konut ve düzgün hayat koşulları sağlayacağı konusunda bir fikir birliği yoktu.
Herhangi bir siyasi partiyi muhatap kabul etmiyorlardı. Hareketin bakış açısına göre, sistemin reddinden yola çıkıp bilinçlendirme ve katılımcı tartışma, kafa yorma süreçleriyle insanların iradesini ifade edecek kurumların yeniden inşa edilmesine varıncaya dek uzun bir yürüyüşe geçmek gerekiyordu.
İspanya’daki ekonomik kriz, alternatif ekonomik kültürün cazibesini Barcelona nüfusunun önemli bir kesimine yaymıştır. Bu kültür, hayatın kullanım değerinin ticari değere ağır bastığını vurgulayan, özüretimle, kooperatifçilikle uğraşan, takas ağları kuran, toplumsal nakitten, etik bankacılıktan ve karşılıklı dayanışma ağlarından bahseden bir kültürdür.
Bireyin özerkliğinin inşası ve bu özerk bireyler arasında, yeni, ortak hayat biçimleri yaratmak için ağlar oluşturmak ağır basan saiklerdi.
Liderlik yoktu, internet ağı özne oldu.
Hareketin yeni siyasi oluşumunu örgütleme imkânı madden kamusal mekânın işgaline, geceleri küçük bir azınlık kalsa bile; gerçek demokrasi hayallerini somutlaştıran karşı toplum düzenini sağlayan kampların varlığına dayalıydı.
Kilit örgütlenme ilkeleri (seçilmiş liderlerin reddedilmesi, meclislerin egemenliği, komisyonların kendiliğindenliği ve özyönetimi) her yerde işlemeye devam etti.
Asıl eylemin katılımcıların ve genel olarak nüfusun bilincini yükseltmekle ilgili olduğu açıktı. Meclisler ve komisyonlar devrimci eylemleri hazırlamaya yönelik toplantılar değildi: Bir araç değil, kendi başlarına birer amaçtı.
İndignadas, cesareti, şiddetli baskının gayrimeşrulaştırılmasını mümkün kılan, böylelikle önce yurttaşların kalbinde büyük bir zafer kazanan barışçı bir hareketti.
İspanya’da İndignadas’ın etkisi sınırlı olmuş gibi görünüyor: Önerilerinin pek azı politika haline gelmiştir, başlıca siyasi etkisi PSOE’nin (İspanya sosyalist partisi) neredeyse yıkılmasına katkıda bulunmak olmuştur, hayalleri de hayal olarak kalmıştır.
Bu hareket, İspanya’da onlarca yıldır ortaya çıkmış bu en büyük özerk seferberlik acaba neyi başarabilmişti? Bu soruya verilebilecek en doğrudan cevap, asıl dönüşümün insanların zihninde gerçekleştiğiydi. İnsanlar başka türlü düşünüyor, öfkelerini paylaşıyor, değişim umudunu barındırıyorlarsa toplum nihayetinde onların arzularına göre değişecekti.
Anlar olacak: Kriz anları, mücadele anları, üzüntü anları, kahramanlık anları, yeni yolların açıldığı ve milyonların özgürlüklerini kendi adlarına açılan bir bayrağa bağladıkları için değil kendi arzularıyla katıldıkları coşturucu anlar gelecek. Hareketin içinde, kendisi üzerine düşünen bir akımın mevcut olabilmesi için önemli olan üründen çok, süreçtir. Aslına bakılırsa süreç üründür.
Occupy Wall Street: Yeryüzü Tuzunun Hasadı
Havada öfke kokusu vardı. Başta birdenbire emlak piyasası çöktü. Yüzbinlerce kişi evini kaybetti, milyonlarca insan uğruna hayatını verdiği varlıkların büyük bir bölümünden oldu.
Hiç kimse sorumlu tutulmadı. İki siyasi parti de finans sisteminim kurtarılmasına öncelik verdi. En üst yüzde 1’lik kesimde yer alan Amerikalıların ABD’nin gelirindeki payı 1976’da %9 iken, 2007’de %23.5’a yükselmişti. Önce Çay partisi yükselişe geçti. Koyu Çay Partililer manipüle edilen bir davanın militanları haline geldiler: Hükümetin gidişatını bozmak, böylece şirketlerin elini rahatlatmak. Bütün ülkede bir ümitsizlik havası esiyordu. Sonra kasırga koptu.
13 Temmuz 2011 de Vancouver merkezli kültürel eleştiri dergisi Adbusters blogunda yayınlanan çağrı: ≠occupywallstreet. Tek bir basit taleple (parayı siyasetten ayıracak bir başkanlık komisyonu) yeni bir Amerika’nın gündemini belirlemeye başlıyoruz.
AmpedStatus adlı web sitesi yüzde 99 adlı bir hareket başlattı. Anonymous ile birlikte sosyal ağda A99 adlı bir platform kuruldu ve Wall Street’in 2 blok ilersindeki Zuccotti parkı’nın işgal edilmesi çağrısında bulunuldu.
Hareket internetten doğdu, internetten yayıldı. Öte yandan hareketin varoluşunun maddi biçimi de kamusal mekânın işgal edilmesiydi. Bir şenlik mekânı, bir tartışma mekânı. Özetle bir özerklik mekânı.
İşgal hareketi yeni bir uzam biçimi inşa etti: Belli bir toprak üzerinde bir mekânlar uzamı ve internette bir akışlar uzamı karışımı. Biri olmadan diğeri işlemez, harekete damgasını vuran da bu melez uzamdır.
İşgal edilmiş uzamlar, kamplarda bazılarının “sonsuzluk” hissi olarak nitelediği yeni bir zaman biçimi de yarattı.
Umut, protestodan yükselen çadır cemaatinde başka bir hayatın mümkün olduğunun madden doğrulanmasından doğmuştu.
Occupy Wall Street hareketi siberuzam ile kent uzamını çok çeşitli iletişim biçimleriyle birbirine bağlayan, ağlar oluşturan melez bir hareketti.
İşgalciler sembolik mekânlar uzamını ele geçirmek için internet ağlarının özerk akışlar uzamını kullanıyordu, buradan varlıkları ve mesajlarıyla küresel güçlerin insan hayatına egemen olduğu finansal akışlar uzamına meydan okuyabiliyorlardı.
Kamplarda somutlaşmaya başlayan daha iyi bir dünya umuduydu, kazanılabilecek ya da müzakere edilebilecek somut talepler yoktu.
Başlangıçtaki gösteri çağrısında somut bir talep vardı: Wall Street karşısında hükümetin bağımsız olmasını sağlayacak bir başkanlık komisyonunun atanması.
Hareket hem her şeyi talep ediyordu, hem de hiçbir talebi yoktu.
Hareket belli politikaları desteklemek üzere seferber olmadığı için, eylemler doğrudan büyük bir politika değişikliğine yol açmadı.
Pew Enstitüsü’nün Aralık 2011’de yaptığı yoklamaya göre kişisel çabaya dayalı fırsat eşitliğinden dem vuran eski Amerikan rüyası tuzla buz oldu.
Occupy Wall Street hareketi, sınıf mücadelesi deme cüretini göstereceğim gerçeklik hakkında Amerikalıların bilincini şekillendirmişti.
Temel başarısı ise başka bir hayatın mümkün olduğu umudunu yeşertmesi oldu.
Hayatlarını ve herkesin hayatını şekillendiren en temel emtiayı hedef aldılar: Sanal para. Maddi olarak var olmayan, ama her şeye nüfuz eden, finansal akışlar uzamını kontrol eden ve yöneten değer.
Birlikte olmakta anlam buluyorlardı. Para toplamıyorlardı, borçlarını da ödemiyorlardı. Kendi kendilerinin hasadını yapıyorlardı. Yeryüzünün tuzunun hasadını yapıyorlardı. Ve özgürleşiyorlardı.
Ağ Toplumunda Dünyayı Değiştirmek
Toplumsal hareketler çoğu kez protestocuların korkuyu aşmalarını ve eylemlerine içkin olan tehlikeye rağmen iktidardaki güçlere meydan okumalarını sağlayan anlamlı bir olayın yarattığı hislerle tetiklenir.
Ağlar oluşturmuş bireyler korkuyu coşku sayesinde aştıklarında bilinçli, kolektif bir aktöre dönüşürler.
Siberuzam ve kent uzamının melezleşmesi, benim özerklik uzamı dediğim üçüncü bir uzam oluşturur.
Özerklik uzamı ağlar oluşturan toplumsal hareketlerin yeni uzamsal biçimidir.
Tarihteki başka birçok toplumsal hareket gibi, bu hareketler de kendi zaman biçimlerini yaratmışlardır: Zamandışı zaman, deneyimin iki farklı yönünü birleştiren, zamanın tarihselliğini aşan bir biçimi. İşgal edilmiş yerleşimlerde boşaltmanın ne zaman geleceğini bilmeksizin, hayatlarını sanki hayallerinin alternatif toplumu olabilirmiş gibi örgütleyerek, zaman ufukları sınırsızca ve önceki, disiplinli gündelik hayatlarının kronolojik kısıtlamalarından özgür bir biçimde gün be gün yaşarlar.
Bu hareketler kökenleri bakımından kendiliğindendir: genellikle ya belli bir olayla ya da yöneticilerin eylemleri karşısında hissedilen tiksintinin zirveye ulaşmasıyla ilişkili bir öfke kıvılcımıyla tetiklenmişlerdir.
Öfkenin umuda dönüşmesi özerklik uzamında kafa yormayla, düşünüp taşınmayla sağlanır.
Gerçekten de bunlar lidersiz hareketlerdir. Olası liderlerin eksikliği yüzünden değil, hareketteki çoğu katılımcının herhangi bir yetki devrine karşı derin ve kendiliğinden bir güvensizlik duyması yüzünden.
Ağların yataylığı işbirliği ve dayanışmayı desteklerken resmi liderlik ihtiyacını baltalar. Dolayısıyla etkisiz bir akıl yürütme ve karar oluşturma biçimi olarak görülen şey aslında güven oluşturmak için gerekli temeldir.
Bunlar son derece özdönüşümsel hareketlerdir. Bu özdönüşüm, meclislerin düşünüp taşınma sürecinde tezahür eder, ama aynı zamanda internetteki çok sayıda forumda, sosyal ağlardaki çok sayıda blog ve grup tartışmasında da ortaya dökülür.
Prensip itibariyle şiddet dışı hareketlerdir, genellikle kökenleri itibariyle barışçıl sivil itaatsizlik eylemleri düzenlerler.
Bu hareketler nadiren programa dayalı hareketlerdir. Fikir birlikleri, birliktelikleri belli hedefler etrafında örülmüş doyurucu bir programa değil, vakalar bazında kafa yorma ve protestoya dayanır.
Dolayısıyla bunlar toplumun değerlerini değiştirmeyi amaçlayan toplumsal hareketlerdir.
Partiler kurmaz ya da hükümetleri desteklemezler. Ne var ki temel anlamda çok siyasidirler.
Ağlara dayalı bu toplumsal hareketlerin pratikleriyle önerdiği şey ağ toplumu kültürünün kalbinde yatan yeni bir ütopyadır: Toplumun kurumlarına karşı öznenin özerkliği ütopyası.
İnternet ile ağlar oluşturan toplumsal hareketler arasında daha derin, temel bir bağlantı daha vardır: Belli bir kültürü, özerklik kültürünü, çağdaş toplumların temel kültürel matrisini paylaşırlar.
Bu toplumsal değişim sürecinin arka planında kültürel dönüşüm yatar. 1970’lerdeki toplumsal hareketlerden doğan ve sonraki yıllarda topluma giderek daha yoğun biçimde nüfuz eden, bireyleşme ve özerklik olarak tanımlanan bir dizi değerin doğuşuna tekabül eder.
Bireyleşme bireycilik değildir. Özerklik bir toplumsal aktörün, eylemini toplum kurumlarından bağımsız olarak, kendi değerleri ve çıkarlarına uygun olarak inşa edilmiş projeler etrafında tanımlayarak bir özne haline gelme becerisini ifade eder.
Sosyal ağ siteleri insanların hayatlarının bütün boyutlarını birbirine bağlayan yaşam ortamlarıdır. Paylaşma kültürünü başlatarak kültürü dönüştürmektedir.
Bu ağ toplumu tam anlamıyla bir sanal toplum değildir. Zamanımızda gerçek bir dünya melez bir dünyadır, online etkileşimi offline etkileşimden ayırabilecek sanal bir dünya ya da parçalanmış bir dünya değildir.
Toplumsal değişim için verilen nihai savaş insanların zihinlerinde kazanılır, ağlar oluşturan toplumsal hareketler bu anlamda uluslarası düzeyde büyük bir ilerleme kaydetmiştir.
Yine de toplumsal eylemcilikle siyasi refomculuk arasındaki aşk imkânsızmış gibi görünmüyor: Sadece yurttaşlar kendi zihinlerine arzu ve vazgeçme arasında gidip gelirken, kamuoyu bunu göremiyor.
Öfkenin Ötesi Umut: Ağlar Oluşturan Toplumsal Hareketlerin Hayatları ve Ölümü
Rejimlerin değiştiğini, kurumlara meydan okunduğunu, çoğu kişinin zihninde herhalde geri dönüşü olmayan biçimde, muzaffer küresel finansal kapitalizme inancın sarsıldığını şimdiden söyleyebiliriz.
Hiçbir şey değişmez değildir, gerçi tarihteki değişimler önceden belirlenmiş bir yol izlemezler, çünkü tarihin varsayılan anlamı bazen hiçbir anlam ifade etmez.
Ağlar oluşturan bu toplumsal hareketler yeni demokratik hareket biçimleridir.
Aydınlanma’nın özgürlük devrimlerini başlatan ilkelerini kabul ederler, bir yandan da başta kadınlara, azınlıklara ve sömürgeleştirilmiş halklara tam yurttaşlığın tanınmaması olmak üzere bu ilkelere sürekli ihanetin altını çizerler. Yurttaş tabanlı bir demokrasiyle, en yüksek fiyatı verene satılan bir kent arasındaki tezatı vurgularlar.
Sonsöz
Ve işte Türkiye’de de oldu. Genç insanlar aylar boyunca, aslında tekinsiz olan bu mekân (Taksim) kendi kamusal alanlarına çevirdi: Şarkılar, müzik, sanat, siyasi tartışmalar, sevgi, dostluk…insanın olmak isteyeceği bir yer, hayal ettiği bir yer.
Erdoğan’ın gerçek bir demokrat olarak dünyada ve Türk toplumunun geniş kesimlerinde kazandığı saygınlık sadece birkaç gün içinde silinip gitti.
Türkiye’deki bu toplumsal hareketin önemi, Türkiye’nin Avrupalı kimliğini vurgulayarak kıtanın diğer ülkeleriyle aynı topluluğa katılmakta hak iddia ettiği, ülkede ekonomik büyüme ve modernleşmenin yaşandığı bir dönemde meydana gelmiş olmasında yatmaktadır. Bu bağlamda demokratik itibarın bu kadar önemli olmasının nedeni budur.
Diğer Avrupa ülkelerindeki gibi finansal krize ve tasarruf politikalarına karşı bir protesto değil, sermaye birikimi adına Türkiye’nin doğasını ve kültürünü yok eden ekonomik büyüme modeline getirilmiş bir eleştiri olması da anlamlıdır.
Türkiye’deki çoğu yurttaşın bakış açısına göre, demokratik siyasete katılım hakkı, işe kadınların haklarına saldırarak başlayıp toplumu yavaş yavaş İslamileştirme yönünde kullanılmamalıdır. Yeni Türkiyeli kuşlaklar kişisel hayatlarına, kamusal alanlarına otoriter dayatmaları kabul edemeyecek kadar eğitimli, demokrat ve dünyadan haberdardır. İşte bu yüzden de hükümet silinip gideceğini düşünse de bu hareket bitmeyecektir. İnternetin izlemeye alınmasına, onlarca internet kullanıcısının gözaltına alınmasına rağmen ayakta kalacaktır.
Bu hareketler, özellikle bir niteliği itibariyle tarihteki diğer toplumsal hareketlerden farklı değildir: Özgürlük savunusunda ödün vermezler.
Ama sonunda Türkiye’de, 2013’te Gezi Parkı’nda atılan tohumlardan yeni bir demokrasi biçimi doğacaktır. Bu yeni ağacın şeklini, meyvelerin tadını, çiçeklerinin rengini bilmiyoruz. Hatta ne zaman çiçek açacağını da bilmiyoruz. Ama çiçek açacak, çünkü bu protestodaki yüzler yeni Türkiye’nin yüzleridir.
Bekir Kuru
İnternet Çağında Toplumsal Hareketler.
Manuel Castells. USA-2012, TR, İstanbul 2013 (1. Baskı) Koç Üniversitesi yayınları, Çeviri: Ebru Kılıç, 311 sayfa.
Her yaştan insanlar korkuyu aşarak siberuzam güvenliğinden çıkıp kent uzamını işgal etmek üzere yola koyuldu.
İktidar zorlama yoluyla (meşru olsun olmasın, devletin kontrolündeki şiddet tekeliyle) ve/veya sembolik manipülasyon mekanizmaları yoluyla insanların zihninde anlamlar yaratılmasıyla icra edilir.
Sadece zorlamaya dayanmaları halinde pek az kurumsal sistem uzun ömürlü olabilir. Bedenlere işkence etmek zihinleri şekillendirmek kadar etkili değildir.
Temel iktidar mücadelesi, insanların zihinlerinde anlam yaratma savaşıdır.
Her bireysel insan zihni kendisine iletilen malzemeyi kendi koşulları çerçevesinde yorumlayarak kendi anlamını yaratsa da bu zihinsel süreç iletişim ortamı tarafından koşullanmıştır.
Bireysel düzeyde toplumsal hareketler duygusal hareketlerdir. İsyan bir programla ya da stratejiyle başlamaz. Ama toplumsal hareketlerin büyük patlaması duygunun eyleme dönüşümüyle birlikte başlar. Etkisel zekâ kuramına göre, toplumsal seferberlik ve siyasi davranışla ilgili duygular korku (olumsuz bir etki) ve şevktir (olumlu bir etki). Şevk başka bir olumlu duygu olan umut ile doğrudan bağlantılıdır. Umut, davranışı geleceğe yansıtır.
Fraklı coğrafyalarda insanların zihinlerinde isyan deneyimlerini birleştiren ortak doku ne olabilirdi? İki çift kelimeyle: İktidar sahibi oldukları hissi. Bu his, ister diktatörlük ister onların bakış açısına göre sahte demokratlık olsun hükümetlere ve siyasetçi sınıfına karşı besledikleri TİKSİNTİDEN doğmuştu.
Tunus’ta olan ne bir İslam devrimiydi ne de bir Yasemin devrimi. Protestocuların kendi sözleriyle bu “ÖZGÜRLÜK VE HAYSİYET İÇİN DEVRİMDİ”
İZLANDA’DA kriz bankaların aşırı borçlanması sonucu halkın tasarruf kayıplarıyla patlak verdi. %94 oranında internet ve sosyal ağlara bağlı (% 66 facebook) halkın başlattığı isyan sonunda, seçimler yapıldı, 2009 da muhafazakâr hükümet yerini sosyal demokrat/kızıl-yeşiller koalisyonuna bıraktı. Yeni hükümet bankaları ulusallaştırdı, bankaların neden olduğu dış borçlar yapılan refarandum sonucu geri ödenmedi. Başka Avrupa ülkelerinde uygulanan ağır tasarruf tedbirleri uygulanmadı, kamusal istihdam ciddi ölçüde azaltılmadı. Ekonomi 211-2012’de kendine geldi. Facebook ve Twitter üzerinden yapılan tartışmalar ve katkılar sonucu Yeni Anayasa yapıldı. Bazı gözlemciler bu anayasayı wiki-anayasa olarak niteledi.
Tunus’da ve İzlanda’daki her iki isyan da ağır bir ekonomik krizin sonuçlarına karşı başlamıştır. Tunus’da isyanın nedeni finansal çöküşten çok, ülke ekonomisinin yırtıcı bir devlete kök salmış bir klik tarafından yağmalanmasıydı. Tunus’da da internet kullanımı çok yaygındı.
MISIR DEVRİMİ
Son Firavunu 18 gün içinde alaşağı eden 25 Ocak Devrimi baskı, adaletsizlik, yoksulluk, işsizlik, cinsiyetçilik, demokrasi aldatmacası ve polis şiddetinden doğmuştu.
Sosyal medya ağları Mısır devriminde önemli bir rol oynadı. Göstericiler olayları cep telefonları ile kaydettiler, videoları YouTube ve Facebook üzerinden ülke halkıyla ve dünyayla genellikle canlı yayında paylaştılar. Facebook’ta düşünüp taşındılar, Twitter’da koordine oldular ve görüşlerini aktarıp tartışmalar yürütmek için yaygın şekilde blogları kullandılar.
Ne var ki hareketin temel toplumsal biçimi kamusal alanın işgaliydi.
İnternetteki sosyal medya, halkın sosyal medyası ve anaakım medya arasındaki bağlantı, yeni kamusal alanı siberuzam ile kent uzamı arasındaki dinamik etkileşime yerleştiren işgal edilmiş bir toprağın varlığı sayesinde oldu.
İsyan aslında uzunca bir süredir vardı. Kilit farklılık, güçlü ve olumlu bir duygunun var olmasıydı: Tunus değişim umudunun örneği olmuştu.
Hareket akışlar uzamından çıkıp mekânlar uzamına eriştiğinde başka birçok iletişim ağı çok biçimli olarak kurulduğundan hareketi durdurmak için çok geç kalınmıştır.
Ekmek, özgürlük ve sosyal adalet Ocak 2011’de sokaklara dökülen göstericilerin kendi sözlerine göre devrimin ana temalarıydı.
Haysiyet, Şiddet, Jeopolitik: Arap İsyanları
Haysiyet ve ekmek çoğu hareketi başlatan güç olmuştur. Suriye devriminin akıbetini belirleyen etken jeopolitik ortam oldu.
Arap isyanları, dijital ve yüz yüze sosyal ağlara dayanarak internetten ve kablosuz iletişim teknolojilerinden yapılan çağrılarla ortaya çıkmış kendiliğinden seferberlik süreçleridir. Büyük ölçüde, siyasi örgütlenmeler aracılığıyla gerçekleşmemişlerdir; zira bu örgütler baskılarla ezilmiştir.
Rizomatik bir Devrim: İspanya’da İndignadas
Fransız filozof ve eski diplomat Stephane Hessel’in birkaç ay önce yayınladığı “İndignezvous!” başlıklı broşürden esinlenerek benimsediği İndignados (öfkeliler) ifadesi popülerleşti.
Tahminlere göre bu harekete 2.2 milyon insan katıldı. İspanya halkının %88’i hareketin eleştirilerine ve ifadelerine katıldıklarını beyan ediyordu. Buna karşılık “Bu hareketin İspanya’da işlerin düzelmesine ne ölçüde katkıda bulunacağı kanısındasınız.” sorusuna, katılımcıların” %12’si çok, %27’si biraz, % 53’ü ise hiç diye yanıt vermiştir.
Açık bir Kapitalizm eleştirisi söz konusuydu: “Bu bir kriz değil, sistemin kendisi.” Finansal kapitalizmin eleştirisi neredeyse hep bir ağızdan paylaşılsa da ne tür bir ekonominin herkese çevresel olarak sürdürülebilir, etik olarak adil bir biçimde iş, konut ve düzgün hayat koşulları sağlayacağı konusunda bir fikir birliği yoktu.
Herhangi bir siyasi partiyi muhatap kabul etmiyorlardı. Hareketin bakış açısına göre, sistemin reddinden yola çıkıp bilinçlendirme ve katılımcı tartışma, kafa yorma süreçleriyle insanların iradesini ifade edecek kurumların yeniden inşa edilmesine varıncaya dek uzun bir yürüyüşe geçmek gerekiyordu.
İspanya’daki ekonomik kriz, alternatif ekonomik kültürün cazibesini Barcelona nüfusunun önemli bir kesimine yaymıştır. Bu kültür, hayatın kullanım değerinin ticari değere ağır bastığını vurgulayan, özüretimle, kooperatifçilikle uğraşan, takas ağları kuran, toplumsal nakitten, etik bankacılıktan ve karşılıklı dayanışma ağlarından bahseden bir kültürdür.
Bireyin özerkliğinin inşası ve bu özerk bireyler arasında, yeni, ortak hayat biçimleri yaratmak için ağlar oluşturmak ağır basan saiklerdi.
Liderlik yoktu, internet ağı özne oldu.
Hareketin yeni siyasi oluşumunu örgütleme imkânı madden kamusal mekânın işgaline, geceleri küçük bir azınlık kalsa bile; gerçek demokrasi hayallerini somutlaştıran karşı toplum düzenini sağlayan kampların varlığına dayalıydı.
Kilit örgütlenme ilkeleri (seçilmiş liderlerin reddedilmesi, meclislerin egemenliği, komisyonların kendiliğindenliği ve özyönetimi) her yerde işlemeye devam etti.
Asıl eylemin katılımcıların ve genel olarak nüfusun bilincini yükseltmekle ilgili olduğu açıktı. Meclisler ve komisyonlar devrimci eylemleri hazırlamaya yönelik toplantılar değildi: Bir araç değil, kendi başlarına birer amaçtı.
İndignadas, cesareti, şiddetli baskının gayrimeşrulaştırılmasını mümkün kılan, böylelikle önce yurttaşların kalbinde büyük bir zafer kazanan barışçı bir hareketti.
İspanya’da İndignadas’ın etkisi sınırlı olmuş gibi görünüyor: Önerilerinin pek azı politika haline gelmiştir, başlıca siyasi etkisi PSOE’nin (İspanya sosyalist partisi) neredeyse yıkılmasına katkıda bulunmak olmuştur, hayalleri de hayal olarak kalmıştır.
Bu hareket, İspanya’da onlarca yıldır ortaya çıkmış bu en büyük özerk seferberlik acaba neyi başarabilmişti? Bu soruya verilebilecek en doğrudan cevap, asıl dönüşümün insanların zihninde gerçekleştiğiydi. İnsanlar başka türlü düşünüyor, öfkelerini paylaşıyor, değişim umudunu barındırıyorlarsa toplum nihayetinde onların arzularına göre değişecekti.
Anlar olacak: Kriz anları, mücadele anları, üzüntü anları, kahramanlık anları, yeni yolların açıldığı ve milyonların özgürlüklerini kendi adlarına açılan bir bayrağa bağladıkları için değil kendi arzularıyla katıldıkları coşturucu anlar gelecek. Hareketin içinde, kendisi üzerine düşünen bir akımın mevcut olabilmesi için önemli olan üründen çok, süreçtir. Aslına bakılırsa süreç üründür.
Occupy Wall Street: Yeryüzü Tuzunun Hasadı
Havada öfke kokusu vardı. Başta birdenbire emlak piyasası çöktü. Yüzbinlerce kişi evini kaybetti, milyonlarca insan uğruna hayatını verdiği varlıkların büyük bir bölümünden oldu.
Hiç kimse sorumlu tutulmadı. İki siyasi parti de finans sisteminim kurtarılmasına öncelik verdi. En üst yüzde 1’lik kesimde yer alan Amerikalıların ABD’nin gelirindeki payı 1976’da %9 iken, 2007’de %23.5’a yükselmişti. Önce Çay partisi yükselişe geçti. Koyu Çay Partililer manipüle edilen bir davanın militanları haline geldiler: Hükümetin gidişatını bozmak, böylece şirketlerin elini rahatlatmak. Bütün ülkede bir ümitsizlik havası esiyordu. Sonra kasırga koptu.
13 Temmuz 2011 de Vancouver merkezli kültürel eleştiri dergisi Adbusters blogunda yayınlanan çağrı: ≠occupywallstreet. Tek bir basit taleple (parayı siyasetten ayıracak bir başkanlık komisyonu) yeni bir Amerika’nın gündemini belirlemeye başlıyoruz.
AmpedStatus adlı web sitesi yüzde 99 adlı bir hareket başlattı. Anonymous ile birlikte sosyal ağda A99 adlı bir platform kuruldu ve Wall Street’in 2 blok ilersindeki Zuccotti parkı’nın işgal edilmesi çağrısında bulunuldu.
Hareket internetten doğdu, internetten yayıldı. Öte yandan hareketin varoluşunun maddi biçimi de kamusal mekânın işgal edilmesiydi. Bir şenlik mekânı, bir tartışma mekânı. Özetle bir özerklik mekânı.
İşgal hareketi yeni bir uzam biçimi inşa etti: Belli bir toprak üzerinde bir mekânlar uzamı ve internette bir akışlar uzamı karışımı. Biri olmadan diğeri işlemez, harekete damgasını vuran da bu melez uzamdır.
İşgal edilmiş uzamlar, kamplarda bazılarının “sonsuzluk” hissi olarak nitelediği yeni bir zaman biçimi de yarattı.
Umut, protestodan yükselen çadır cemaatinde başka bir hayatın mümkün olduğunun madden doğrulanmasından doğmuştu.
Occupy Wall Street hareketi siberuzam ile kent uzamını çok çeşitli iletişim biçimleriyle birbirine bağlayan, ağlar oluşturan melez bir hareketti.
İşgalciler sembolik mekânlar uzamını ele geçirmek için internet ağlarının özerk akışlar uzamını kullanıyordu, buradan varlıkları ve mesajlarıyla küresel güçlerin insan hayatına egemen olduğu finansal akışlar uzamına meydan okuyabiliyorlardı.
Kamplarda somutlaşmaya başlayan daha iyi bir dünya umuduydu, kazanılabilecek ya da müzakere edilebilecek somut talepler yoktu.
Başlangıçtaki gösteri çağrısında somut bir talep vardı: Wall Street karşısında hükümetin bağımsız olmasını sağlayacak bir başkanlık komisyonunun atanması.
Hareket hem her şeyi talep ediyordu, hem de hiçbir talebi yoktu.
Hareket belli politikaları desteklemek üzere seferber olmadığı için, eylemler doğrudan büyük bir politika değişikliğine yol açmadı.
Pew Enstitüsü’nün Aralık 2011’de yaptığı yoklamaya göre kişisel çabaya dayalı fırsat eşitliğinden dem vuran eski Amerikan rüyası tuzla buz oldu.
Occupy Wall Street hareketi, sınıf mücadelesi deme cüretini göstereceğim gerçeklik hakkında Amerikalıların bilincini şekillendirmişti.
Temel başarısı ise başka bir hayatın mümkün olduğu umudunu yeşertmesi oldu.
Hayatlarını ve herkesin hayatını şekillendiren en temel emtiayı hedef aldılar: Sanal para. Maddi olarak var olmayan, ama her şeye nüfuz eden, finansal akışlar uzamını kontrol eden ve yöneten değer.
Birlikte olmakta anlam buluyorlardı. Para toplamıyorlardı, borçlarını da ödemiyorlardı. Kendi kendilerinin hasadını yapıyorlardı. Yeryüzünün tuzunun hasadını yapıyorlardı. Ve özgürleşiyorlardı.
Ağ Toplumunda Dünyayı Değiştirmek
Toplumsal hareketler çoğu kez protestocuların korkuyu aşmalarını ve eylemlerine içkin olan tehlikeye rağmen iktidardaki güçlere meydan okumalarını sağlayan anlamlı bir olayın yarattığı hislerle tetiklenir.
Ağlar oluşturmuş bireyler korkuyu coşku sayesinde aştıklarında bilinçli, kolektif bir aktöre dönüşürler.
Siberuzam ve kent uzamının melezleşmesi, benim özerklik uzamı dediğim üçüncü bir uzam oluşturur.
Özerklik uzamı ağlar oluşturan toplumsal hareketlerin yeni uzamsal biçimidir.
Tarihteki başka birçok toplumsal hareket gibi, bu hareketler de kendi zaman biçimlerini yaratmışlardır: Zamandışı zaman, deneyimin iki farklı yönünü birleştiren, zamanın tarihselliğini aşan bir biçimi. İşgal edilmiş yerleşimlerde boşaltmanın ne zaman geleceğini bilmeksizin, hayatlarını sanki hayallerinin alternatif toplumu olabilirmiş gibi örgütleyerek, zaman ufukları sınırsızca ve önceki, disiplinli gündelik hayatlarının kronolojik kısıtlamalarından özgür bir biçimde gün be gün yaşarlar.
Bu hareketler kökenleri bakımından kendiliğindendir: genellikle ya belli bir olayla ya da yöneticilerin eylemleri karşısında hissedilen tiksintinin zirveye ulaşmasıyla ilişkili bir öfke kıvılcımıyla tetiklenmişlerdir.
Öfkenin umuda dönüşmesi özerklik uzamında kafa yormayla, düşünüp taşınmayla sağlanır.
Gerçekten de bunlar lidersiz hareketlerdir. Olası liderlerin eksikliği yüzünden değil, hareketteki çoğu katılımcının herhangi bir yetki devrine karşı derin ve kendiliğinden bir güvensizlik duyması yüzünden.
Ağların yataylığı işbirliği ve dayanışmayı desteklerken resmi liderlik ihtiyacını baltalar. Dolayısıyla etkisiz bir akıl yürütme ve karar oluşturma biçimi olarak görülen şey aslında güven oluşturmak için gerekli temeldir.
Bunlar son derece özdönüşümsel hareketlerdir. Bu özdönüşüm, meclislerin düşünüp taşınma sürecinde tezahür eder, ama aynı zamanda internetteki çok sayıda forumda, sosyal ağlardaki çok sayıda blog ve grup tartışmasında da ortaya dökülür.
Prensip itibariyle şiddet dışı hareketlerdir, genellikle kökenleri itibariyle barışçıl sivil itaatsizlik eylemleri düzenlerler.
Bu hareketler nadiren programa dayalı hareketlerdir. Fikir birlikleri, birliktelikleri belli hedefler etrafında örülmüş doyurucu bir programa değil, vakalar bazında kafa yorma ve protestoya dayanır.
Dolayısıyla bunlar toplumun değerlerini değiştirmeyi amaçlayan toplumsal hareketlerdir.
Partiler kurmaz ya da hükümetleri desteklemezler. Ne var ki temel anlamda çok siyasidirler.
Ağlara dayalı bu toplumsal hareketlerin pratikleriyle önerdiği şey ağ toplumu kültürünün kalbinde yatan yeni bir ütopyadır: Toplumun kurumlarına karşı öznenin özerkliği ütopyası.
İnternet ile ağlar oluşturan toplumsal hareketler arasında daha derin, temel bir bağlantı daha vardır: Belli bir kültürü, özerklik kültürünü, çağdaş toplumların temel kültürel matrisini paylaşırlar.
Bu toplumsal değişim sürecinin arka planında kültürel dönüşüm yatar. 1970’lerdeki toplumsal hareketlerden doğan ve sonraki yıllarda topluma giderek daha yoğun biçimde nüfuz eden, bireyleşme ve özerklik olarak tanımlanan bir dizi değerin doğuşuna tekabül eder.
Bireyleşme bireycilik değildir. Özerklik bir toplumsal aktörün, eylemini toplum kurumlarından bağımsız olarak, kendi değerleri ve çıkarlarına uygun olarak inşa edilmiş projeler etrafında tanımlayarak bir özne haline gelme becerisini ifade eder.
Sosyal ağ siteleri insanların hayatlarının bütün boyutlarını birbirine bağlayan yaşam ortamlarıdır. Paylaşma kültürünü başlatarak kültürü dönüştürmektedir.
Bu ağ toplumu tam anlamıyla bir sanal toplum değildir. Zamanımızda gerçek bir dünya melez bir dünyadır, online etkileşimi offline etkileşimden ayırabilecek sanal bir dünya ya da parçalanmış bir dünya değildir.
Toplumsal değişim için verilen nihai savaş insanların zihinlerinde kazanılır, ağlar oluşturan toplumsal hareketler bu anlamda uluslarası düzeyde büyük bir ilerleme kaydetmiştir.
Yine de toplumsal eylemcilikle siyasi refomculuk arasındaki aşk imkânsızmış gibi görünmüyor: Sadece yurttaşlar kendi zihinlerine arzu ve vazgeçme arasında gidip gelirken, kamuoyu bunu göremiyor.
Öfkenin Ötesi Umut: Ağlar Oluşturan Toplumsal Hareketlerin Hayatları ve Ölümü
Rejimlerin değiştiğini, kurumlara meydan okunduğunu, çoğu kişinin zihninde herhalde geri dönüşü olmayan biçimde, muzaffer küresel finansal kapitalizme inancın sarsıldığını şimdiden söyleyebiliriz.
Hiçbir şey değişmez değildir, gerçi tarihteki değişimler önceden belirlenmiş bir yol izlemezler, çünkü tarihin varsayılan anlamı bazen hiçbir anlam ifade etmez.
Ağlar oluşturan bu toplumsal hareketler yeni demokratik hareket biçimleridir.
Aydınlanma’nın özgürlük devrimlerini başlatan ilkelerini kabul ederler, bir yandan da başta kadınlara, azınlıklara ve sömürgeleştirilmiş halklara tam yurttaşlığın tanınmaması olmak üzere bu ilkelere sürekli ihanetin altını çizerler. Yurttaş tabanlı bir demokrasiyle, en yüksek fiyatı verene satılan bir kent arasındaki tezatı vurgularlar.
Sonsöz
Ve işte Türkiye’de de oldu. Genç insanlar aylar boyunca, aslında tekinsiz olan bu mekân (Taksim) kendi kamusal alanlarına çevirdi: Şarkılar, müzik, sanat, siyasi tartışmalar, sevgi, dostluk…insanın olmak isteyeceği bir yer, hayal ettiği bir yer.
Erdoğan’ın gerçek bir demokrat olarak dünyada ve Türk toplumunun geniş kesimlerinde kazandığı saygınlık sadece birkaç gün içinde silinip gitti.
Türkiye’deki bu toplumsal hareketin önemi, Türkiye’nin Avrupalı kimliğini vurgulayarak kıtanın diğer ülkeleriyle aynı topluluğa katılmakta hak iddia ettiği, ülkede ekonomik büyüme ve modernleşmenin yaşandığı bir dönemde meydana gelmiş olmasında yatmaktadır. Bu bağlamda demokratik itibarın bu kadar önemli olmasının nedeni budur.
Diğer Avrupa ülkelerindeki gibi finansal krize ve tasarruf politikalarına karşı bir protesto değil, sermaye birikimi adına Türkiye’nin doğasını ve kültürünü yok eden ekonomik büyüme modeline getirilmiş bir eleştiri olması da anlamlıdır.
Türkiye’deki çoğu yurttaşın bakış açısına göre, demokratik siyasete katılım hakkı, işe kadınların haklarına saldırarak başlayıp toplumu yavaş yavaş İslamileştirme yönünde kullanılmamalıdır. Yeni Türkiyeli kuşlaklar kişisel hayatlarına, kamusal alanlarına otoriter dayatmaları kabul edemeyecek kadar eğitimli, demokrat ve dünyadan haberdardır. İşte bu yüzden de hükümet silinip gideceğini düşünse de bu hareket bitmeyecektir. İnternetin izlemeye alınmasına, onlarca internet kullanıcısının gözaltına alınmasına rağmen ayakta kalacaktır.
Bu hareketler, özellikle bir niteliği itibariyle tarihteki diğer toplumsal hareketlerden farklı değildir: Özgürlük savunusunda ödün vermezler.
Ama sonunda Türkiye’de, 2013’te Gezi Parkı’nda atılan tohumlardan yeni bir demokrasi biçimi doğacaktır. Bu yeni ağacın şeklini, meyvelerin tadını, çiçeklerinin rengini bilmiyoruz. Hatta ne zaman çiçek açacağını da bilmiyoruz. Ama çiçek açacak, çünkü bu protestodaki yüzler yeni Türkiye’nin yüzleridir.
Bekir Kuru
July 20, 2021
کتاب درباره جنبش های اجتماعی معاصر در محدوده ی زمانی بهار عربی در سراسر دنیا از جمله اروپا و امریکاست و نقش اینترنت علی الخصوص شبکه های اجتماعی است.,نگاه نویسنده یک طرفه است. در حالی که نویسنده تلاش کرده است نقطه ی شروع جنبش ها را بیان کند، به علت نداشتن دانش کافی در زمینه نت و فضای مجازی به سرعت از آن گذر کرده است، بیشتر به مسائل بعد از وقوع جنبش ها پرداخته است.
July 6, 2017
Unfortunately, the edition I read was definitely dated, terminating in 2012. If there is an updated version discussing what's happened to the movements he wrote about (Egyptian revolution, "arab spring", the "Occupy movement", I would really like to read it.
March 22, 2021
Extraordinaria revisión y análisis de los movimientos en red, la identificación de puntos nodales de comunicación y poder como escenario y forma nueva de política.
A seis años de los sucesos impacta lo que pasó posteriormente en Brasil y USA.
A seis años de los sucesos impacta lo que pasó posteriormente en Brasil y USA.
May 5, 2017
Basic understandings of social movements in the age of Technology. I dont buy all of his argument.
December 31, 2019
Una buena guia que busca aclarar más que profundizar, qué motiva y como se gestan los movimientos politicos en esta era de Redes.
August 18, 2021
مطالعه این کتاب فهم بسیار عمیقی به انسان میده
March 14, 2018
In case you have missed it we have just lived through a series of revolutions and uprising - such as those in 1848, 1918-9 and far more profound than those of 1968, but as perhaps important as those of 1989-90. Paul Mason's brilliant book captures some of this (see http://www.bbc.co.uk/blogs/newsnight/...) in what is a ragged but visceral and exciting book. Manuel Castell's attempts the same thing but brings more analytical tools to the task being one of the world's leading theorists of social movements (http://en.wikipedia.org/wiki/Manuel_C...).
This book is a departure for Castells, as he admits, as it is both short and for him written very quickly. To that end it is aimed at the general reader and generally it does well in that but occasionally the academic does slip out - but without that the book would not be half as interesting or useful. Castells surveys the revolts and revolutions from the protests in Iceland, the Arab Spring, through Indignados in Spain and onto the Occupy movement. He is definitely better at the later examples, in part because of the quality and volume of information available to him but also because those movements most public phases have come to an end, whilst the Arab Spring has turned into something else
For Castells these are cultural movements - looking to change people and their ideas rather than protest movements looking to change a situation or a policy, that are motivated by the desire for dignity - "The search for dignity in response to institutionally backed humiliation was an essential emotional driver of the protests" (p 25). The internet, in all its variety, provided a way for people to organise and express themselves outside of the various means of repression used against them, in many ways these movements are the creation of the Internet age - "It was in the connection between the social networks on the Internet and social networks in people's lives where the protest was forged' (p27). Whilst according to Castells these movement did not necessary aim to change policies they were obviously important in other-throwing authoritarian or poorly-representative governments in Egypt, Iceland and Tunisia, as well as making people aware of the divisions in society.
If you are new to Castells work this is a good place to start, packed with ideas and analytical insights, but also a resource in starting making your own investigations into these events - as it is packed with reference and links. It is not five stars from me because the conclusions are more pertinent to the Occupy movement than the Arab Spring, which rather gets lost in the flow of enthusiasm towards the end, but it is still a good read and an inspiring book.
This book is a departure for Castells, as he admits, as it is both short and for him written very quickly. To that end it is aimed at the general reader and generally it does well in that but occasionally the academic does slip out - but without that the book would not be half as interesting or useful. Castells surveys the revolts and revolutions from the protests in Iceland, the Arab Spring, through Indignados in Spain and onto the Occupy movement. He is definitely better at the later examples, in part because of the quality and volume of information available to him but also because those movements most public phases have come to an end, whilst the Arab Spring has turned into something else
For Castells these are cultural movements - looking to change people and their ideas rather than protest movements looking to change a situation or a policy, that are motivated by the desire for dignity - "The search for dignity in response to institutionally backed humiliation was an essential emotional driver of the protests" (p 25). The internet, in all its variety, provided a way for people to organise and express themselves outside of the various means of repression used against them, in many ways these movements are the creation of the Internet age - "It was in the connection between the social networks on the Internet and social networks in people's lives where the protest was forged' (p27). Whilst according to Castells these movement did not necessary aim to change policies they were obviously important in other-throwing authoritarian or poorly-representative governments in Egypt, Iceland and Tunisia, as well as making people aware of the divisions in society.
If you are new to Castells work this is a good place to start, packed with ideas and analytical insights, but also a resource in starting making your own investigations into these events - as it is packed with reference and links. It is not five stars from me because the conclusions are more pertinent to the Occupy movement than the Arab Spring, which rather gets lost in the flow of enthusiasm towards the end, but it is still a good read and an inspiring book.
October 22, 2015
This was a frustrating book. While Castells' work is undeniably interesting, his actual work on social movements leaves something to be desired. I agree that modern networked movements reflect societal moves toward individuation and a distrust of government, for example, but you can support a movement politically while admitting they've been ineffective. He also dances a strange jig with change, saying social movements are the engine of change in society, but he has to hedge on that because, unfortunately, elites exist. His mechanism of overcoming fear and transforming that into HOPE is entirely unfounded, as far as I can tell, and his definition of a social movement borrows from Tarrow in name, but only seems to include movements he likes.
The one really useful concept is "communicative autonomy," which Jo Freeman wrote about in 1970, abs which he coined in another book. (Which reminds me, he's always going on about how novel this is while ignoring the hackers of the 80s and the feminists of the 70s, both of whom eschewed structure for horizontal organization.)
Generally speaking, this book was okay for case descriptions, but that's about it.
The one really useful concept is "communicative autonomy," which Jo Freeman wrote about in 1970, abs which he coined in another book. (Which reminds me, he's always going on about how novel this is while ignoring the hackers of the 80s and the feminists of the 70s, both of whom eschewed structure for horizontal organization.)
Generally speaking, this book was okay for case descriptions, but that's about it.
November 1, 2014
A clear yet challenging read from sociology professor Castells. In Networks of Outrage and Hope he maps the common features of social movements from Iceland to Egypt and Spain to the USA, examining how the Arab Spring and the Occupy movement share similar motivations and are similarly enabled by the intersection of new cyberspace opportunities with the concrete realities of presence in urban space. Despite all the push-back against these movements, Castells' conclusions are ultimately hopeful: that they are leading towards new forms of public consciousness and social activism which is coherent in goals and process - seeking to replace politics corrupted by business and finance with genuine participatory democracy.
January 12, 2016
Excelente livro, muito bem embasado em pesquisas do autor, Manuel Castells, considerado a maior autoridade mundial em análise e entendimento de mídias e redes sociais. Os acontecidos entre 2009 e 2012 na Islândia, Tunísia, Egito/Praça Tahir e na Espanha/Plaza de Catalunya, movimentos habilitados por redes sociais, espontâneos, sem liderança, analisados cuidadosamente, com dados levantados e explicados. O autor extrai alguns padrões de comportamento social desses movimentos, comuns a todos eles, que são condições para que eles aconteçam. Meu primeiro livro lido em 2016, extremamente enriquecedor.
October 21, 2015
Analyzing the pattern of socmed-inspired social movements around the world, from 2011 to 2014. Plenty of survey data especially in the appendix.
This is basically Castells in brief. Indeed, he himself said it in the acknowledgement:
No wonder it feels like an extended essay instead of full-fledged book!
This is basically Castells in brief. Indeed, he himself said it in the acknowledgement:
A short, quick book and less academic than usual . . . a simple book that organizes the debate and contributes to the reflection of the movement and to the broader understanding of these new movements by people at large.
(p. xvi-xvii)
No wonder it feels like an extended essay instead of full-fledged book!
July 14, 2013
An excellent overview of the recent social movements in various countries, what they share in perspective, and how they may be interpreted. The book also provides a variety of useful links and other resources for further reading if you wish to gain depth in a particular country or topic.
March 9, 2014
Read this book for Slacktivism & Activism: Writing to Change the World. Sparked some good discussions, but the sociological statistics and repetition of the ideas of what I think are fairly simple concepts got very tiring after a while.
Displaying 1 - 30 of 37 reviews