What do you think?
Rate this book
What about Me? The Struggle for Identity in a Market-based Society
‘Paul Verhaeghe brilliantly captures the long-term impact that living in a profit-obsessed society has had on our psychology. An excellent book.’
HANIF KUREISHI
‘A remarkable book… What About Me? The Struggle for Identity in a Market-Based Society is one of those books that, by making connections between apparently distinct phenomena, permits sudden new insights into what is happening to us and why.’
GEORGE MONBIOT, The Guardian
In What about Me?, Paul Verhaeghe’s main concern is how social change has led to this psychic crisis and altered the way we think about ourselves. He investigates the effects of thirty years’ acceptance of neo-liberalism, free-market forces, and privatisation, and the resulting relationship between our engineered society and individual identity. It turns out that who we are is, as always, determined by the context in which we live.
From his clinical experience as a psychotherapist, Verhaeghe shows the profound impact that social change is having on mental health, even to the extent of affecting the nature of the disorders from which we suffer. But his book ends on a note of cautious optimism. We can once again become masters of our fate — if we accept the challenge.
HANIF KUREISHI
‘A remarkable book… What About Me? The Struggle for Identity in a Market-Based Society is one of those books that, by making connections between apparently distinct phenomena, permits sudden new insights into what is happening to us and why.’
GEORGE MONBIOT, The Guardian
In What about Me?, Paul Verhaeghe’s main concern is how social change has led to this psychic crisis and altered the way we think about ourselves. He investigates the effects of thirty years’ acceptance of neo-liberalism, free-market forces, and privatisation, and the resulting relationship between our engineered society and individual identity. It turns out that who we are is, as always, determined by the context in which we live.
From his clinical experience as a psychotherapist, Verhaeghe shows the profound impact that social change is having on mental health, even to the extent of affecting the nature of the disorders from which we suffer. But his book ends on a note of cautious optimism. We can once again become masters of our fate — if we accept the challenge.
272 pages, Paperback
First published August 23, 2012
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 119 reviews
April 28, 2015
Before I start with my review, let me tell you that I am no expert on economics, so forgive me if I over-simplify.
In What about me Verhaeghe explains the connection between our meritocratic society and the increase of mental health problems like anxiety and depression that we are facing at the moment. His starting point is the theory of how our identities are mainly shaped by our surroundings, by the verbal and non-verbal messages we receive from our caretakers and society. Thus, the ideals and norms of the current society have a huge influence on how we perceive ourselves.
The Greeks and Romans thought that humans were inherently good, which is why their focus was on self- actualization. With the rise of Christianity, things shifted to the belief that humans were inherently bad and thus the focus turned to self-improvement. At the beginning of the 20th century, we firmly held the belief that societies are changeable and the search for the "perfect" society ensued.
Now we are at a point in time were we have seen many forms of society fail: fascism and communism among others, so the focus switched to the individual - while there can't be a perfect society, there can be a perfect human being, and we should all strive to be one. The crux is that in neo-liberalism being perfect means being productive (in measurable terms), which leads to many problems that we have to face today, especially in the mental health field. These problems are described in detail in the second half of the book.
What about Me puts into words a lot of the things I feel are wrong and unhealthy about our society, but that I could never clearly grasp. It's focus is on psychology (Verhaeghe is a psychoanalyst after all), but I feel people from all directions and professions can gain a lot from reading it. I really hope that this book will gain a wider audience, especially with people in the educational and medical field who are facing the most apparent negative side effects of neo-liberalism at the moment.
The only downside of this book is that it is very short on solutions, but maybe those don't exist yet.
In What about me Verhaeghe explains the connection between our meritocratic society and the increase of mental health problems like anxiety and depression that we are facing at the moment. His starting point is the theory of how our identities are mainly shaped by our surroundings, by the verbal and non-verbal messages we receive from our caretakers and society. Thus, the ideals and norms of the current society have a huge influence on how we perceive ourselves.
The Greeks and Romans thought that humans were inherently good, which is why their focus was on self- actualization. With the rise of Christianity, things shifted to the belief that humans were inherently bad and thus the focus turned to self-improvement. At the beginning of the 20th century, we firmly held the belief that societies are changeable and the search for the "perfect" society ensued.
Now we are at a point in time were we have seen many forms of society fail: fascism and communism among others, so the focus switched to the individual - while there can't be a perfect society, there can be a perfect human being, and we should all strive to be one. The crux is that in neo-liberalism being perfect means being productive (in measurable terms), which leads to many problems that we have to face today, especially in the mental health field. These problems are described in detail in the second half of the book.
What about Me puts into words a lot of the things I feel are wrong and unhealthy about our society, but that I could never clearly grasp. It's focus is on psychology (Verhaeghe is a psychoanalyst after all), but I feel people from all directions and professions can gain a lot from reading it. I really hope that this book will gain a wider audience, especially with people in the educational and medical field who are facing the most apparent negative side effects of neo-liberalism at the moment.
The only downside of this book is that it is very short on solutions, but maybe those don't exist yet.
November 19, 2014
Short read by a Belgian psychoanalyst, working in the Lacanian framework, on the relationship between identity and neo-liberal market society. Speaking from his perspective as a psychologist, the author investigates the formation of identity through the use of the Lacanian notion of the 'mirror'; i.e. we become what we perceive others thinking we should be. Thus, the formation of identity is inextricably bound with ethical notions. Contrasting the ideal situation in which identity is formed with market society, the author finds that the values and ethics behind the global push of market society (which hide under a supposed economic rationality) mean that a different process of identity formation is taking place, and had taken place over the last 30 years. The rest of the book is an investigation into what exactly these hidden values are, and how the formation of individual identity is accordingly affected by this new change in the game, concluding with his assessment and recommendation of what needs to be done.
The author, like Freud (an identification he makes clear in his introduction), does not shy away from a clear ethical standpoint ; he regards the neo-liberal orthodoxy as an ideology which has harmful consequences on the identity of the individual. His material is well-argued, and his obvious compassion is highly attractive, but the book is a little uneven in places. Also, he does not go into a great deal of depth with regards to his theorizing of psychological malfunction. It would have been great to witness a more direct linkage between Freudian/Lacanian notions of ideology, unconscious fantasy etc to the problem of identity-construction, but this is more of a personal peeve. As it stands, the book reads like a critique of capitalist society written from a psychologically-informed observer, which is probably how it was intended.
The author, like Freud (an identification he makes clear in his introduction), does not shy away from a clear ethical standpoint ; he regards the neo-liberal orthodoxy as an ideology which has harmful consequences on the identity of the individual. His material is well-argued, and his obvious compassion is highly attractive, but the book is a little uneven in places. Also, he does not go into a great deal of depth with regards to his theorizing of psychological malfunction. It would have been great to witness a more direct linkage between Freudian/Lacanian notions of ideology, unconscious fantasy etc to the problem of identity-construction, but this is more of a personal peeve. As it stands, the book reads like a critique of capitalist society written from a psychologically-informed observer, which is probably how it was intended.
December 29, 2014
Perhaps not a book to read if you're feeling depressed about the world, but interesting if you're curious to understand the why better: the author looks at many of the open wounds of neo-liberal societies and pokes freely, offering his thoughts on why things are the way they are and how it's screwing us, our mind and society itself over. It's an unapologetically partial book, but the thesis proposed is internally consistent.
The premises are like this. Nowadays, the economy exists above everything and has become an ideology in itself, that is used to determine the value of everything: from that of a hobby, or an intellectual achievement, to the value of the individual themselves. All you do must be to increase your market value and success must be attained in everything: exams, holidays, relationships, career, life... Because it's an ideology, it's defining a new set of morals and definition for what it means to be "good" and this shapes us, as our identity is derived from interacting with the environment.
The book touches on history and philosophy, ponders on humans as inherently good vs inherently bad, and as the author is a psychologist he also spends a few chapters on mental disorders and how they are defined and shaped by society. It seems that "mental disorders" are more "moral disorders" that happen when people are not complying with the social norms.
There's a chapter on meritocracy and its fallacies I quite liked. "Quality is determined by measurability; anything that can't be measured doesn't count." The upper group looks down on the others, believing they only have themselves to blame. That group itself is drowning in guilt and shame because it believes the same.
The last chapter does end up on a positive note, with some concrete things that can be done right now. The courage to speak out and associated examples particularly stood out to me.
The premises are like this. Nowadays, the economy exists above everything and has become an ideology in itself, that is used to determine the value of everything: from that of a hobby, or an intellectual achievement, to the value of the individual themselves. All you do must be to increase your market value and success must be attained in everything: exams, holidays, relationships, career, life... Because it's an ideology, it's defining a new set of morals and definition for what it means to be "good" and this shapes us, as our identity is derived from interacting with the environment.
The book touches on history and philosophy, ponders on humans as inherently good vs inherently bad, and as the author is a psychologist he also spends a few chapters on mental disorders and how they are defined and shaped by society. It seems that "mental disorders" are more "moral disorders" that happen when people are not complying with the social norms.
There's a chapter on meritocracy and its fallacies I quite liked. "Quality is determined by measurability; anything that can't be measured doesn't count." The upper group looks down on the others, believing they only have themselves to blame. That group itself is drowning in guilt and shame because it believes the same.
The last chapter does end up on a positive note, with some concrete things that can be done right now. The courage to speak out and associated examples particularly stood out to me.
January 19, 2015
Ever since I started Uni, I found myself looking for a narrative, my own kindof ideology, my way of viewing things to have a profound foundation to build debates and motivation. I'm probably not the only one in this quest, more and more people feel disconnected to the grand narratives of the day and how they map out the future. I will probably never reach a mental state where all puzzle pieces fall to place, where I can digest the ramblings of the present into a politico-philosophical view of society, which I can critically assess. Yet the search for this mental state is ever so much satisfying, altough very much not yet in reach.
I have lived, I have had academic classes in economics and politics, I have read books to search the puzzle pieces. Some handed me pretty straightforward ones, easily put in place and bright in colour. Others had no link whatsoever with the rest of the pieces already in place. What is missing is a coat rack, a sturdy table where I see the contours, or at least the shape the picture will take. I think - and this is the first time - that 'Identity' managed to do this, although I still need to grasp the full meaning of everything I've read. It gives a view of society that I had always thought of, but could never put into words or logic. It describes the malfunctions of the era we live in and gives a historical oversight in how we got here. It touches upon the shortcomings of politics, of ethics and moral, the consequences for our health, for our climate and our societal strings. It brings in (political and moral) philosophy, psychology and psychoanalytics.
What is more, it doesn't fall back into a corny "It's the state/the individual!"-debate. It even gives a direction to a solution which is not to find in economics nor politics nor something that has to do with ratio. Emotion, gut feeling, values, ethics lie are the foundations upon which long-standing and far-reaching change is built. Times they are a-changin'.
To sum up: all ingredients are here and marvelously intertwined with eachother. I feel this will be a central book for the years to come, and I must urge myself to constantly come back to to this one after I read another puzzle piece.
On to the next one.
I have lived, I have had academic classes in economics and politics, I have read books to search the puzzle pieces. Some handed me pretty straightforward ones, easily put in place and bright in colour. Others had no link whatsoever with the rest of the pieces already in place. What is missing is a coat rack, a sturdy table where I see the contours, or at least the shape the picture will take. I think - and this is the first time - that 'Identity' managed to do this, although I still need to grasp the full meaning of everything I've read. It gives a view of society that I had always thought of, but could never put into words or logic. It describes the malfunctions of the era we live in and gives a historical oversight in how we got here. It touches upon the shortcomings of politics, of ethics and moral, the consequences for our health, for our climate and our societal strings. It brings in (political and moral) philosophy, psychology and psychoanalytics.
What is more, it doesn't fall back into a corny "It's the state/the individual!"-debate. It even gives a direction to a solution which is not to find in economics nor politics nor something that has to do with ratio. Emotion, gut feeling, values, ethics lie are the foundations upon which long-standing and far-reaching change is built. Times they are a-changin'.
To sum up: all ingredients are here and marvelously intertwined with eachother. I feel this will be a central book for the years to come, and I must urge myself to constantly come back to to this one after I read another puzzle piece.
On to the next one.
May 21, 2023
Geeft een helder en genuanceerd beeld van hoe de omgeving waarin je opgroeit en leeft een cruciale invloed heeft op wie je bent (geworden). Zaken die me alvast helder zijn bijgebleven:
- hoe emoties je aangeleerd worden zodra je op de wereld bent en hoe weinig die 'authentiek' 'van jezelf' zijn
- het onderzoek van Frans de Waal waaruit glashelder blijkt dat primaten egoïstisch of solidair zijn afhankelijk van de context en hoe dit zowel de stelling 'mensen zijn inherent slecht' als 'de meeste mensen deugen' onderuit haalt
- hoe het neoliberalisme vrijheid propageert maar tezelfdertijd bedrijfsstructuren genereert die overgereguleerd zijn, die alles meten en beoordelen aan de hand van kwantitatieve cijfers waardoor alles wat niet kwantificeerbaar is als irrelevant wordt weggezet, waarin de individualiteit van de werknemer zich alleen nog kan uiten in termen van competitie met de ander (wie haalt de hoogste omzet, targets, etc.)
- hoe emoties je aangeleerd worden zodra je op de wereld bent en hoe weinig die 'authentiek' 'van jezelf' zijn
- het onderzoek van Frans de Waal waaruit glashelder blijkt dat primaten egoïstisch of solidair zijn afhankelijk van de context en hoe dit zowel de stelling 'mensen zijn inherent slecht' als 'de meeste mensen deugen' onderuit haalt
- hoe het neoliberalisme vrijheid propageert maar tezelfdertijd bedrijfsstructuren genereert die overgereguleerd zijn, die alles meten en beoordelen aan de hand van kwantitatieve cijfers waardoor alles wat niet kwantificeerbaar is als irrelevant wordt weggezet, waarin de individualiteit van de werknemer zich alleen nog kan uiten in termen van competitie met de ander (wie haalt de hoogste omzet, targets, etc.)
November 26, 2012
Heel knap maar je moet er je hoofd bijhouden. Geen bedlectuur. Hier en daar een beetje tendentieus, maar de basisboodschap is er wat mij betreft knal op. Een boek om van te genieten (no pun intended :D).
June 9, 2019
Fantastisk bok om de psykologiske patologiene som følger av å leve i et neoliberalt samfunn.
July 14, 2013
De stelling is simpel: de neo-liberale tijd waarin wij leven vergiftigt ons: het brengt egoistische figuren voort die, bij gebrek aan externe beperkingen, slechts het optimaliseren van hun eigen genot nastreven. Sterke stelling en goed onderbouwd vanaf de oorsprong van de term identiteit en vorming tot een haarfijne analyse van onze huidige tijd.
Leuk is dat hij duidelijk aangeeft dat we deze tijd ingerold zijn met de beste bedoelingen (een tijd zonder persoonlijke beperkingen), maar dat we volledig doorgeschoten zijn. Aan eigen succes ten onder gegaan. In plaats van een harmonieuze samenleving waarin we het beste doen voor onszelf alsook de samenleving denken we alleen maar aan onszelf. Iedereen doet dat, en daarom wantrouwen we de ander. Zonder autoriteit roepen we om regels om de ander onder controle te houden (zodat hij niet onze vrijheid beperkt), zowel in de maatschappij als in een bedrijfssituatie. En die regels worden steeds complexer, steeds onlogischer en staan steeds verder af van een goed functionerende samenleving.
Vooral heel herkenbaar zijn de voorbeelden van bedrijven en organisaties die zichzelf suf meten zonder daadwerkelijk vooruit te komen. Ook die meetzucht is met beste bedoelingen gestart (wie meet die weet, en kan ten goede laten veranderen), maar is door onderling wantrouwen veranderd in een haast Stalinistische vorm van bedrog (Toefta) waarbij iedereen de cijfers manipuleert om targets te halen. Zie dagelijks hoe dat in de praktijk toegepast wordt en begrijp de oorzaak nu beter.
Sterk verhaal.
Leuk is dat hij duidelijk aangeeft dat we deze tijd ingerold zijn met de beste bedoelingen (een tijd zonder persoonlijke beperkingen), maar dat we volledig doorgeschoten zijn. Aan eigen succes ten onder gegaan. In plaats van een harmonieuze samenleving waarin we het beste doen voor onszelf alsook de samenleving denken we alleen maar aan onszelf. Iedereen doet dat, en daarom wantrouwen we de ander. Zonder autoriteit roepen we om regels om de ander onder controle te houden (zodat hij niet onze vrijheid beperkt), zowel in de maatschappij als in een bedrijfssituatie. En die regels worden steeds complexer, steeds onlogischer en staan steeds verder af van een goed functionerende samenleving.
Vooral heel herkenbaar zijn de voorbeelden van bedrijven en organisaties die zichzelf suf meten zonder daadwerkelijk vooruit te komen. Ook die meetzucht is met beste bedoelingen gestart (wie meet die weet, en kan ten goede laten veranderen), maar is door onderling wantrouwen veranderd in een haast Stalinistische vorm van bedrog (Toefta) waarbij iedereen de cijfers manipuleert om targets te halen. Zie dagelijks hoe dat in de praktijk toegepast wordt en begrijp de oorzaak nu beter.
Sterk verhaal.
September 28, 2017
I have been exploring the literature on neoliberalism for years. My concern has been related to our incremental descent into consumerism, self medication through superficial pleasure, and the loss of our communal selves. As a therapist specializing in workplace issues, I have watched in astonishment as the economic environment has changed, accompanied by escalation of specific diagnosis' and overwhelming bureaucracy.
Why does someone in a high wage environment with great job security get savagely mobbed by colleagues? Why do I continually seen anxious, affluent young adults - who should have the world by the oysters? Why does our relative affluence leave us feeling so empty?
Paul Verhaeghe, in a tour de force analysis of the social forces shaping our lives, explains why we struggle in the age of personal freedom - where we feel helpless. He points directly at a neoliberal ethos that leaves unable to do more than consume, seek pleasure and ape the prevailing norms, even though we think we are "individuals".
Verhaeghe is an academic and a therapist but he writes with clarity and purpose. His ideas are complex but accessible to most readers.
If you want to really take on the social and economic environment - putting aside the tired cliches of left and right - consider this book your first stop.
Why does someone in a high wage environment with great job security get savagely mobbed by colleagues? Why do I continually seen anxious, affluent young adults - who should have the world by the oysters? Why does our relative affluence leave us feeling so empty?
Paul Verhaeghe, in a tour de force analysis of the social forces shaping our lives, explains why we struggle in the age of personal freedom - where we feel helpless. He points directly at a neoliberal ethos that leaves unable to do more than consume, seek pleasure and ape the prevailing norms, even though we think we are "individuals".
Verhaeghe is an academic and a therapist but he writes with clarity and purpose. His ideas are complex but accessible to most readers.
If you want to really take on the social and economic environment - putting aside the tired cliches of left and right - consider this book your first stop.
March 26, 2017
Best and most useful analysis of neo-liberalism ever written? Verhaege takes basic historical and psychoanalytic insights then uses them to expose, contextualize then decimate neo liberal dogma. Fisher is cited heavily, however unlike Fisher Verhaege can offer real world alternatives. The toxic stupidity of Christian, Spencerian and Darwinian misreadings that compose the idiot ideology under which we unconsciously strive, and the real world hell that it produces are explained in simple terms. If you're waiting for people to pay attention you might be waiting a long time. However it's nice to have the exact ideo-pathological traps that gave rise to your mental illness/failed career/broken relationships laid out in such clear terms. Will probably become invaluable and heavily cited reference for author in a future society producing humorous mainstream historical "Lol you thought commies were hilariously fanatical maniacs wait till you read about these idiots" type book.
March 24, 2015
Volgens Paul Verhaeghe hebben we geen wezenlijke identiteit. Wie we zijn/worden hangt af van de omgeving waarin we opgroeien.
De Gentse hoogleraar en psychoanalyticus legt de samenleving op de chaise longue en ontdekt dat ze niet (meer) wil praten maar liever een snelle fix heeft in de vorm van een pil. Ze is niet geïnteresseerd in haar eigen verleden, maar wil een formule voor snel succes. Economisch succes wel te verstaan want al het andere is flauwekul. Dat heeft de geschiedenis inmiddels bewezen - met dank aan Francis Fukuyama. Haar huidige identiteit is gevormd door een opvoeding in een neoliberale omgeving, haar waarden en normen zijn éénduidig en duidelijk: iedereen kan ‘het maken’. Lukt dat niet, dan moet de oorzaak gezocht worden in de (gemankeerde) persoonlijkheid van het ‘falende’ individu. En nu meer bijzonder in diens brein. Voor de onaangepasten is er (zelf-)medicatie of straf.
‘Wat we kunnen lezen in Huxley’s Brave New World en Orwell’s Nineteen Eighty-Four wordt vandaag meer en meer werkelijkheid’, schrijft Verhaeghe.
Verhaeghe’s boek is alarmerend. Hij trekt vergelijkingen met de craniometrie uit het einde van de 19de eeuw en vreest dat de neuro-wetenschappen kunnen worden gebruikt als een fysiologische basis om verschil te benadrukken en te bekrachtigen. De psycholoog ziet het achtergrondverhaal, de context, verdwijnen. Exit psycho-analyse, enter neuroweten-schappen. Van een geestelijke naar een materialistische mensopvatting.
Neoliberalisme
Neoliberaal is een van de kernwoorden in Identiteit. Andere zijn meritocratie en sociaal-darwinisme. De auteur neemt duidelijk stelling. Er zit een (niet ál te) stille waarschuwing in Verhaeghe’s boek die er niet om liegt. Een duister stuk geschiedenis doemt op uit de mist.
‘We zijn geneigd het nazisme als de laatste versie van het sociaal-darwinisme te beschouwen, waardoor we de nieuwste variant uit het oog verliezen. Nochthans is het niet zo moeilijk het neoliberalisme daartoe te rekenen.’ En een stukje verder: ‘Zo moet het rond 1930 ook zijn begonnen’.
Een herrenrasse van managers (‘na de vermarkting de tweede kanker die zich blijft uitzaaien’) komt aangemarcheerd. De managers spelen een sleutelrol in de strijd van allen tegen allen die enkele winnaars en vele verliezers moét opleveren, zoals Verhaeghe het in het hoofdstuk ‘De Enron Maatschappij’ beargumenteert.
Aan de hand van het door Enron geïntroduceerde ‘rank & yank’ systeem illustreert hij hoe een systeem van straf en beloning: een bonus voor de één en ontslag voor de ander, leidt tot een cultuur van angst en concurrentie, die mensen aanzet tot vervalsing en bedrog.
Anno 2013 is de ideale persoonlijkheid die van de ondernemer die voortdurend op de uitkijk is naar mogelijkheden om zaken te doen en winst te maken. Daar worden we immers allemáál beter van, geldt de bekende liberale overtuiging. De turbo-versie van dit gedachtegoed leert dat als het nodig is om te liegen en bedriegen, een valse voorstelling van zaken te geven als dat direct voordeel oplevert, men dit zonder enige gêne kan doen. Het doel heiligt immers de middelen en zo doet iedereen het. Toch? Goed, dat is wat goed is voor mij.
De bonuscultuur bij banken en bedrijven, het slecht functioneren van (voorheen) nutsbedrijven, enzovoort, zijn in dit licht geen onbegrijpelijke verschijnselen maar het consequent doorvoeren van overtuigingen. Overtuigingen van de zelfverklaarde vijanden van het babyboom tijdperk.
Hierbij wordt voor het gemak maar even vergeten dat we veel van de vrijheden die nu vanzelfsprekend voor ons zijn deels aan de generatie van mei ’68 te danken hebben.
Nog een tegenstrijdigheid die verschijnt is deze: níet iedereen kan alles worden, maar iedereen móet zichzelf omvormen tot sucessvolle ondernemer. Flexibel zijn! Netwerken!
Maar over dit soort kleinigheden gaan we niet moeilijk doen. Kritische vragen stellen is een intellectuele bezigheid en ‘intellectueel’ zo ongeveer een scheldwoord in een cultuur waarin oppervlakkigheid de norm is, stelt Verhaeghe.
‘Greed is Good’
Het mens- en wereldbeeld dat in de jaren 1980 om zich heen begon te grijpen - de mens is van nature een egoïst die alleen op zijn eigen voordeel uit is: ‘greed is good’ - hebben we onder andere te danken aan Ayn Rand. Verhaeghe stelt dat de neoliberale ideologie zowat identiek is aan de door Rand en enkele anderen uitgewerkte filosofie van het ‘objectivisme’.
De afgelopen dertig jaar is het neoliberalisme de overheersende ideologie geworden. Het nieuwe Grote Verhaal. In een soort jiu-jitsu beweging greep het de kracht van de in 1989 vallende Berlijnse muur aan om zichzelf stevig neer te zetten en onderussen het ‘einde van alle ideologiën’ uit te roepen.
Na op een generatie te hebben ingewerkt is het gedachtegoed nu zo vanzelfsprekend dat we onze eigen controlerende instantie zijn geworden. Anarcho-kapitalisme (de term komt van Michael Foucoult) voelt niet als een ideologie maar als een natuurwet. Het legt alle verantwoordelijkheid bij ‘de markt’ en wil vergeten dat we dat zélf zijn. Dat de ‘wet van vraag en aanbod’ geen neutraal begrip is, geen wetmatigheid, maar een heel waardensysteem in zich draagt dat is gebaseerd op keuzen. Verhaeghe wil ons hier graag aan herinneren.
In die omgeving, waarin iedereen gebukt gaat onder het dwingende neoliberale gebod: gij zult ‘het maken’ of gij zult ziek zijn, vreest de auteur dat neurologisch onderzoek verwordt tot een soort nieuwe pre-destinatieleer. Onze toekomst ligt immers voorgeprogrameerd in onze hersenen. (Zoals de oude Grieken al in de lever keken …)
‘Oh, wat leuk! Een meisje! Leg haar even onder de scanner.
Ik zie het al! Deze mag naar kamer 12. Volgende!’
Een nieuwe, deterministische kijk op de mens. Zo kan een dubbeltje weer geen kwartje meer worden. Die mogelijkheid bieden was een van de grote verworvenheden van de onderwijsvernieuwingen in de laatste eeuw.
Sommige intellectuelen, zoals de filosoof Jos de Mul, noemen het neoliberalisme ook in één adem met ‘de andere grote mono-mythen’ van de twintigste eeuw: het communisme en fascisme. Een verschil met het communisme en fascisme is misschien dat het neoliberalisme niet zozeer van buitenaf wordt opgelegd maar (niet zo héél) stilletjes naar binnen is geslopen en nu een wezenlijk deel van onze identiteit is. Het is daarom ook lastig om ertegen in opstand te komen. Die revolutie zullen we in onszelf moeten maken, aldus Verhaeghe. Het persoonlijke wordt weer politiek.
Zelfinzicht
‘Gnothi seauthon’, ‘ken uzelf’ opent hij dan ook zijn betoog. Het gebod stond te lezen boven de ingang van de tempel van Apollo waar de orakelpriesteres van Delphi zetelde.
Verhaeghe besluit zijn boek met de overweging dat een antwoord op de neoliberale ieder-voor-zich anarchie niet ligt in nieuwe politieke bewegingen of revolutie. ‘Revoluties eten hun eigen kinderen op’. In plaats daarvan wil hij een beroep doen op onze redelijkheid en ons (zelf-)inzicht. Hij wil de heersende egocultuur aangrijpen om van de nood een deugd te maken, en stelt voor om het klassieke Griekse epimeleia, de vraag naar het goede leven nieuwe adem in te blazen. ‘Wat voelt goed voor mij?’
Het lijkt me dat deze vraag in 2013 héél anders beantwoord kan worden dan 2500 jaar geleden.
Dus toch weer een beroep op het verstand - het Appolinische - om het ons ‘verplicht-te-pletter-genieten’ - het Dyonisische - te temperen? Heeft dat niet veel weg van het zoveelste voorstel om terug te grijpen op het klassiek-humanistische gedachtegoed? Een prachtig idee, maar niet echt verfrissend en een tikje elitair, in de zin van: niet voor velen weggelegd.
Hoe dat vormgegeven zou moeten worden in een cultuur waarin het lichamelijke leidend is en waarin op de rede wordt neergekeken is weer zo ‘n tegenstrijdigheid.
Verhaeghe geeft het voorbeeld van de BOB campagne, die zeer effectief is gebleken om het rijden onder invloed tegen te gaan. Wat moeten we ons daarbij voorstellen?
Jean Jaques Rousseau geloofde dat de mens van nature goed is en dat het de maatschappij is die hem slecht maakt. Volgens Paul Verhaeghe zijn we noch goed noch slecht, en hangt wie wij zijn/worden voor een groot deel af van de omgeving.
In Identiteit is het de neoliberale maatschappij die ons slecht maakt door een te eenzijdig beroep op het eigenbelang te doen. Maak de omgeving menselijker, meer solidair en verstandiger, en de mens zal ten goede veranderen. Dan worden we weer ‘burgers in plaats van consumenten’. Tegelijk noemt de auteur de ideeën van Rousseau en Voltaire ‘halfzacht’, en lijkt hij daarmee zijn eigen stelling minstens voor de helft te ondergraven.
Identiteit laat een onderbelichte kant van het breindenken zien: het verschaffen van een biologische basis voor het maken van onderscheid. Het kan 'de nieuwste versie van sociaal-darwinistisch denken' een rechtvaardiging bieden. Het idee dat mensen voor het grootste deel toch niet te veranderen zijn' kan leiden tot het maken van onderscheid: het bevoordelen van bevoorrechten en het laten vallen van sociaal (lees: economisch) zwakkeren.
Dit is ook precies wat het neoliberalisme, pardon, het objectivisme, beoogt. Volgens Verhaeghe zien we een reïncarnatie van ideeën uit de jaren ’30. Maar de vorm is zo anders dat we ze moeilijk herkennen.
Die vrolijke gympen en dat lieve oplichtende appeltje laten zich moeilijk associeëren met strak zwarte laarzen en lange lederen jassen. Een frisse kijk, of ver gezocht? In ieder geval een vraag die het overdenken meer dan waard is.
Identiteit is een “normen en waarden” boek. Ik symphatiseer met Paul Verhaeghe ‘s stoere stellingname. Ook ik gruwel van de neoliberale kokervisie die alomtegenwoordig is. Hoe graag sommigen van ons ook zouden willen dat het klassiek-humanistische gedachtegoed nog opgeld kon doen, het is niet meer, en zal volgens velen ook niet meer zijn. In ieder geval niet als richtinggevend idee voor de samenleving.
De manier waarop neurowetenschappen zouden kunnen worden ingezet om te dienen als argument voor het maken van (neoliberaal) onderscheid en een starre deterministische blik doet een beetje denken aan het misbruik dat het nationaal-socialisme maakte van Nietzsche’s Übermensch-theorie. Dat zou er niet al te best uitzien voor de legacy van Dick Swaab et al!
De Gentse hoogleraar en psychoanalyticus legt de samenleving op de chaise longue en ontdekt dat ze niet (meer) wil praten maar liever een snelle fix heeft in de vorm van een pil. Ze is niet geïnteresseerd in haar eigen verleden, maar wil een formule voor snel succes. Economisch succes wel te verstaan want al het andere is flauwekul. Dat heeft de geschiedenis inmiddels bewezen - met dank aan Francis Fukuyama. Haar huidige identiteit is gevormd door een opvoeding in een neoliberale omgeving, haar waarden en normen zijn éénduidig en duidelijk: iedereen kan ‘het maken’. Lukt dat niet, dan moet de oorzaak gezocht worden in de (gemankeerde) persoonlijkheid van het ‘falende’ individu. En nu meer bijzonder in diens brein. Voor de onaangepasten is er (zelf-)medicatie of straf.
‘Wat we kunnen lezen in Huxley’s Brave New World en Orwell’s Nineteen Eighty-Four wordt vandaag meer en meer werkelijkheid’, schrijft Verhaeghe.
Verhaeghe’s boek is alarmerend. Hij trekt vergelijkingen met de craniometrie uit het einde van de 19de eeuw en vreest dat de neuro-wetenschappen kunnen worden gebruikt als een fysiologische basis om verschil te benadrukken en te bekrachtigen. De psycholoog ziet het achtergrondverhaal, de context, verdwijnen. Exit psycho-analyse, enter neuroweten-schappen. Van een geestelijke naar een materialistische mensopvatting.
Neoliberalisme
Neoliberaal is een van de kernwoorden in Identiteit. Andere zijn meritocratie en sociaal-darwinisme. De auteur neemt duidelijk stelling. Er zit een (niet ál te) stille waarschuwing in Verhaeghe’s boek die er niet om liegt. Een duister stuk geschiedenis doemt op uit de mist.
‘We zijn geneigd het nazisme als de laatste versie van het sociaal-darwinisme te beschouwen, waardoor we de nieuwste variant uit het oog verliezen. Nochthans is het niet zo moeilijk het neoliberalisme daartoe te rekenen.’ En een stukje verder: ‘Zo moet het rond 1930 ook zijn begonnen’.
Een herrenrasse van managers (‘na de vermarkting de tweede kanker die zich blijft uitzaaien’) komt aangemarcheerd. De managers spelen een sleutelrol in de strijd van allen tegen allen die enkele winnaars en vele verliezers moét opleveren, zoals Verhaeghe het in het hoofdstuk ‘De Enron Maatschappij’ beargumenteert.
Aan de hand van het door Enron geïntroduceerde ‘rank & yank’ systeem illustreert hij hoe een systeem van straf en beloning: een bonus voor de één en ontslag voor de ander, leidt tot een cultuur van angst en concurrentie, die mensen aanzet tot vervalsing en bedrog.
Anno 2013 is de ideale persoonlijkheid die van de ondernemer die voortdurend op de uitkijk is naar mogelijkheden om zaken te doen en winst te maken. Daar worden we immers allemáál beter van, geldt de bekende liberale overtuiging. De turbo-versie van dit gedachtegoed leert dat als het nodig is om te liegen en bedriegen, een valse voorstelling van zaken te geven als dat direct voordeel oplevert, men dit zonder enige gêne kan doen. Het doel heiligt immers de middelen en zo doet iedereen het. Toch? Goed, dat is wat goed is voor mij.
De bonuscultuur bij banken en bedrijven, het slecht functioneren van (voorheen) nutsbedrijven, enzovoort, zijn in dit licht geen onbegrijpelijke verschijnselen maar het consequent doorvoeren van overtuigingen. Overtuigingen van de zelfverklaarde vijanden van het babyboom tijdperk.
Hierbij wordt voor het gemak maar even vergeten dat we veel van de vrijheden die nu vanzelfsprekend voor ons zijn deels aan de generatie van mei ’68 te danken hebben.
Nog een tegenstrijdigheid die verschijnt is deze: níet iedereen kan alles worden, maar iedereen móet zichzelf omvormen tot sucessvolle ondernemer. Flexibel zijn! Netwerken!
Maar over dit soort kleinigheden gaan we niet moeilijk doen. Kritische vragen stellen is een intellectuele bezigheid en ‘intellectueel’ zo ongeveer een scheldwoord in een cultuur waarin oppervlakkigheid de norm is, stelt Verhaeghe.
‘Greed is Good’
Het mens- en wereldbeeld dat in de jaren 1980 om zich heen begon te grijpen - de mens is van nature een egoïst die alleen op zijn eigen voordeel uit is: ‘greed is good’ - hebben we onder andere te danken aan Ayn Rand. Verhaeghe stelt dat de neoliberale ideologie zowat identiek is aan de door Rand en enkele anderen uitgewerkte filosofie van het ‘objectivisme’.
De afgelopen dertig jaar is het neoliberalisme de overheersende ideologie geworden. Het nieuwe Grote Verhaal. In een soort jiu-jitsu beweging greep het de kracht van de in 1989 vallende Berlijnse muur aan om zichzelf stevig neer te zetten en onderussen het ‘einde van alle ideologiën’ uit te roepen.
Na op een generatie te hebben ingewerkt is het gedachtegoed nu zo vanzelfsprekend dat we onze eigen controlerende instantie zijn geworden. Anarcho-kapitalisme (de term komt van Michael Foucoult) voelt niet als een ideologie maar als een natuurwet. Het legt alle verantwoordelijkheid bij ‘de markt’ en wil vergeten dat we dat zélf zijn. Dat de ‘wet van vraag en aanbod’ geen neutraal begrip is, geen wetmatigheid, maar een heel waardensysteem in zich draagt dat is gebaseerd op keuzen. Verhaeghe wil ons hier graag aan herinneren.
In die omgeving, waarin iedereen gebukt gaat onder het dwingende neoliberale gebod: gij zult ‘het maken’ of gij zult ziek zijn, vreest de auteur dat neurologisch onderzoek verwordt tot een soort nieuwe pre-destinatieleer. Onze toekomst ligt immers voorgeprogrameerd in onze hersenen. (Zoals de oude Grieken al in de lever keken …)
‘Oh, wat leuk! Een meisje! Leg haar even onder de scanner.
Ik zie het al! Deze mag naar kamer 12. Volgende!’
Een nieuwe, deterministische kijk op de mens. Zo kan een dubbeltje weer geen kwartje meer worden. Die mogelijkheid bieden was een van de grote verworvenheden van de onderwijsvernieuwingen in de laatste eeuw.
Sommige intellectuelen, zoals de filosoof Jos de Mul, noemen het neoliberalisme ook in één adem met ‘de andere grote mono-mythen’ van de twintigste eeuw: het communisme en fascisme. Een verschil met het communisme en fascisme is misschien dat het neoliberalisme niet zozeer van buitenaf wordt opgelegd maar (niet zo héél) stilletjes naar binnen is geslopen en nu een wezenlijk deel van onze identiteit is. Het is daarom ook lastig om ertegen in opstand te komen. Die revolutie zullen we in onszelf moeten maken, aldus Verhaeghe. Het persoonlijke wordt weer politiek.
Zelfinzicht
‘Gnothi seauthon’, ‘ken uzelf’ opent hij dan ook zijn betoog. Het gebod stond te lezen boven de ingang van de tempel van Apollo waar de orakelpriesteres van Delphi zetelde.
Verhaeghe besluit zijn boek met de overweging dat een antwoord op de neoliberale ieder-voor-zich anarchie niet ligt in nieuwe politieke bewegingen of revolutie. ‘Revoluties eten hun eigen kinderen op’. In plaats daarvan wil hij een beroep doen op onze redelijkheid en ons (zelf-)inzicht. Hij wil de heersende egocultuur aangrijpen om van de nood een deugd te maken, en stelt voor om het klassieke Griekse epimeleia, de vraag naar het goede leven nieuwe adem in te blazen. ‘Wat voelt goed voor mij?’
Het lijkt me dat deze vraag in 2013 héél anders beantwoord kan worden dan 2500 jaar geleden.
Dus toch weer een beroep op het verstand - het Appolinische - om het ons ‘verplicht-te-pletter-genieten’ - het Dyonisische - te temperen? Heeft dat niet veel weg van het zoveelste voorstel om terug te grijpen op het klassiek-humanistische gedachtegoed? Een prachtig idee, maar niet echt verfrissend en een tikje elitair, in de zin van: niet voor velen weggelegd.
Hoe dat vormgegeven zou moeten worden in een cultuur waarin het lichamelijke leidend is en waarin op de rede wordt neergekeken is weer zo ‘n tegenstrijdigheid.
Verhaeghe geeft het voorbeeld van de BOB campagne, die zeer effectief is gebleken om het rijden onder invloed tegen te gaan. Wat moeten we ons daarbij voorstellen?
Jean Jaques Rousseau geloofde dat de mens van nature goed is en dat het de maatschappij is die hem slecht maakt. Volgens Paul Verhaeghe zijn we noch goed noch slecht, en hangt wie wij zijn/worden voor een groot deel af van de omgeving.
In Identiteit is het de neoliberale maatschappij die ons slecht maakt door een te eenzijdig beroep op het eigenbelang te doen. Maak de omgeving menselijker, meer solidair en verstandiger, en de mens zal ten goede veranderen. Dan worden we weer ‘burgers in plaats van consumenten’. Tegelijk noemt de auteur de ideeën van Rousseau en Voltaire ‘halfzacht’, en lijkt hij daarmee zijn eigen stelling minstens voor de helft te ondergraven.
Identiteit laat een onderbelichte kant van het breindenken zien: het verschaffen van een biologische basis voor het maken van onderscheid. Het kan 'de nieuwste versie van sociaal-darwinistisch denken' een rechtvaardiging bieden. Het idee dat mensen voor het grootste deel toch niet te veranderen zijn' kan leiden tot het maken van onderscheid: het bevoordelen van bevoorrechten en het laten vallen van sociaal (lees: economisch) zwakkeren.
Dit is ook precies wat het neoliberalisme, pardon, het objectivisme, beoogt. Volgens Verhaeghe zien we een reïncarnatie van ideeën uit de jaren ’30. Maar de vorm is zo anders dat we ze moeilijk herkennen.
Die vrolijke gympen en dat lieve oplichtende appeltje laten zich moeilijk associeëren met strak zwarte laarzen en lange lederen jassen. Een frisse kijk, of ver gezocht? In ieder geval een vraag die het overdenken meer dan waard is.
Identiteit is een “normen en waarden” boek. Ik symphatiseer met Paul Verhaeghe ‘s stoere stellingname. Ook ik gruwel van de neoliberale kokervisie die alomtegenwoordig is. Hoe graag sommigen van ons ook zouden willen dat het klassiek-humanistische gedachtegoed nog opgeld kon doen, het is niet meer, en zal volgens velen ook niet meer zijn. In ieder geval niet als richtinggevend idee voor de samenleving.
De manier waarop neurowetenschappen zouden kunnen worden ingezet om te dienen als argument voor het maken van (neoliberaal) onderscheid en een starre deterministische blik doet een beetje denken aan het misbruik dat het nationaal-socialisme maakte van Nietzsche’s Übermensch-theorie. Dat zou er niet al te best uitzien voor de legacy van Dick Swaab et al!
April 3, 2021
*English version below*
Paul Verhaeghe opent zijn boek met de uitleg dat het vormen van een identiteit een sociaal gebeuren is. Ja, bepaalde aspecten van je karakter kunnen genetisch bepaald zijn, maar laat een Indiase baby opgroeien in een Belgische stad, en dat kind zal opgroeien met een Belgische identiteit.
We worden niet geboren met een identiteit, identiteit is een constructie mogelijk gemaakt door twee processen: identificatie en separatie. Met bepaalde mensen en groepen zullen wij ons identificeren (en ons hieraan spiegelen) terwijl we ons tegen anderen zullen afzetten (separatie). Elke keuze van identificatie en separatie werkt mee aan de opbouw van onze identiteit.
Die uitleg is cruciaal in Verhaeghes betoog omdat hij daarmee aantoont dat wij vandaag ook nog steeds op elk moment van onze dag onbewust beïnvloed worden door de maatschappij waarin wij leven en dat die maatschappij onze identiteit, ons denken, en ons hele zijn dus mee vormgeeft. Het boek gaat hierna over op één grote aanklacht tegen de neoliberale maatschappij, waarvan Verhaeghe zegt dat het zich verschuilt achter het ideologische idee van een meritocratische maatschappij (alles is mogelijk als je maar hard genoeg werkt, The American Dream!) maar waar sociale ongelijkheid en - vooral - sociale immobiliteit inherent deel van uitmaken. De maatschappij functioneert op basis van getallen en statistieken: hoeveel papers heeft de academicus gepubliceerd, hoeveel huizen heeft de makelaar verkocht, hoeveel liedjes heeft de popster uitgebracht? Ons economisch systeem vraagt zich niet af hoe goed die liedjes zijn, het draait om kwantiteit niet om kwaliteit.
Over het algemeen is dit boek wat mij betreft zeker een aanrader. Het leest erg vlot en aangenaam en zet aan tot nadenken. Toegegeven, ik heb niets gelezen waarvan ik kan zeggen dat het mijn blik op de wereld compleet verandert, maar Verhaeghe legt verbanden die ik zonder hem misschien niet had gezien en zorgt er in elk geval voor dat je na het lezen wat vaker stil blijft staan bij de vraag: Is dit iets wat ik wil voor mezelf, of wil ik het omdat onze maatschappij van mij verwacht dat ik het wil?
Een aanrader voor iedereen die soms nadenkt over het doel van onze dagen, voor iedereen die het gevoel heeft dat alles draait om presteren op het werk of gewoon voor iemand die graag iets bijleert over de ontwikkeling en ideeën achter onze huidige neoliberale samenleving.
Paul Verhaeghe opens his book by explaining that forming an identity is a social phenomenon. Yes, certain aspects of your character may be genetically determined, but let an Indian baby grow up in a Belgian city, and that child will grow up with a Belgian identity.
We are not born with an identity, identity is a construction made possible by two processes: identification and separation. We will identify with certain people and groups (and mirror them) while we will oppose others (separation). Each choice of identification and separation collaborates in the construction of our identity.
This explanation is crucial in Verhaeghe's argument because he uses it to show that even today, at every moment of our day, we are still unconsciously influenced by the society in which we live and that this society thus helps shape our identity, our thinking, and our whole being. The book then turns into one big indictment of neoliberal society, which Verhaeghe says hides behind the ideological idea of a meritocratic society (everything is possible if you work hard enough, The American Dream!) but of which social inequality and - above all - social immobility are an inherent part. Society functions on the basis of numbers and statistics: how many papers has the academic published, how many houses has the real estate agent sold, how many songs has the pop star released? Our economic system does not question how good those songs are, it only cares about quantity not quality.
Overall, I would recommend this book to my friends for sure. It reads very smoothly and pleasantly and provokes thought. Admittedly, I haven't read anything that I can say completely changed my view of the world, but Verhaeghe makes connections I might not have seen without him and after reading the book, suddenly you sometimes find yourself asking: Is this something I want for myself, or do I want it because our society expects me to want it?
Highly recommended for anyone who sometimes thinks about the purpose of our days, for anyone who feels that everything is about performing at work or just for someone who likes to learn something about the development and ideas behind our current neoliberal society.
Paul Verhaeghe opent zijn boek met de uitleg dat het vormen van een identiteit een sociaal gebeuren is. Ja, bepaalde aspecten van je karakter kunnen genetisch bepaald zijn, maar laat een Indiase baby opgroeien in een Belgische stad, en dat kind zal opgroeien met een Belgische identiteit.
We worden niet geboren met een identiteit, identiteit is een constructie mogelijk gemaakt door twee processen: identificatie en separatie. Met bepaalde mensen en groepen zullen wij ons identificeren (en ons hieraan spiegelen) terwijl we ons tegen anderen zullen afzetten (separatie). Elke keuze van identificatie en separatie werkt mee aan de opbouw van onze identiteit.
Die uitleg is cruciaal in Verhaeghes betoog omdat hij daarmee aantoont dat wij vandaag ook nog steeds op elk moment van onze dag onbewust beïnvloed worden door de maatschappij waarin wij leven en dat die maatschappij onze identiteit, ons denken, en ons hele zijn dus mee vormgeeft. Het boek gaat hierna over op één grote aanklacht tegen de neoliberale maatschappij, waarvan Verhaeghe zegt dat het zich verschuilt achter het ideologische idee van een meritocratische maatschappij (alles is mogelijk als je maar hard genoeg werkt, The American Dream!) maar waar sociale ongelijkheid en - vooral - sociale immobiliteit inherent deel van uitmaken. De maatschappij functioneert op basis van getallen en statistieken: hoeveel papers heeft de academicus gepubliceerd, hoeveel huizen heeft de makelaar verkocht, hoeveel liedjes heeft de popster uitgebracht? Ons economisch systeem vraagt zich niet af hoe goed die liedjes zijn, het draait om kwantiteit niet om kwaliteit.
Over het algemeen is dit boek wat mij betreft zeker een aanrader. Het leest erg vlot en aangenaam en zet aan tot nadenken. Toegegeven, ik heb niets gelezen waarvan ik kan zeggen dat het mijn blik op de wereld compleet verandert, maar Verhaeghe legt verbanden die ik zonder hem misschien niet had gezien en zorgt er in elk geval voor dat je na het lezen wat vaker stil blijft staan bij de vraag: Is dit iets wat ik wil voor mezelf, of wil ik het omdat onze maatschappij van mij verwacht dat ik het wil?
Een aanrader voor iedereen die soms nadenkt over het doel van onze dagen, voor iedereen die het gevoel heeft dat alles draait om presteren op het werk of gewoon voor iemand die graag iets bijleert over de ontwikkeling en ideeën achter onze huidige neoliberale samenleving.
Paul Verhaeghe opens his book by explaining that forming an identity is a social phenomenon. Yes, certain aspects of your character may be genetically determined, but let an Indian baby grow up in a Belgian city, and that child will grow up with a Belgian identity.
We are not born with an identity, identity is a construction made possible by two processes: identification and separation. We will identify with certain people and groups (and mirror them) while we will oppose others (separation). Each choice of identification and separation collaborates in the construction of our identity.
This explanation is crucial in Verhaeghe's argument because he uses it to show that even today, at every moment of our day, we are still unconsciously influenced by the society in which we live and that this society thus helps shape our identity, our thinking, and our whole being. The book then turns into one big indictment of neoliberal society, which Verhaeghe says hides behind the ideological idea of a meritocratic society (everything is possible if you work hard enough, The American Dream!) but of which social inequality and - above all - social immobility are an inherent part. Society functions on the basis of numbers and statistics: how many papers has the academic published, how many houses has the real estate agent sold, how many songs has the pop star released? Our economic system does not question how good those songs are, it only cares about quantity not quality.
Overall, I would recommend this book to my friends for sure. It reads very smoothly and pleasantly and provokes thought. Admittedly, I haven't read anything that I can say completely changed my view of the world, but Verhaeghe makes connections I might not have seen without him and after reading the book, suddenly you sometimes find yourself asking: Is this something I want for myself, or do I want it because our society expects me to want it?
Highly recommended for anyone who sometimes thinks about the purpose of our days, for anyone who feels that everything is about performing at work or just for someone who likes to learn something about the development and ideas behind our current neoliberal society.
March 8, 2022
Vast een interessant boek maar eindconclusie is dat ik echt te dom ben en 80% vd woordenschat niet begreep
September 11, 2020
Vergeten op 'read' te duwen, sehr goed
March 16, 2016
Vlammend psychoanalytisch betoog tegen het reductionistische idee dat mensen gevormd worden door brein/genen tegenover de invloed van de maatschappij en sociale constructies. Verhaeghe redeneert via o.a. Freud, Lacan en Foucault dat 'stoornissen' en bijpassende diagnoses voornamelijk producten zijn van de heersende tijdgeest. Wetenschappelijke objectiviteit is volgens de psychoanalyticus een weerlegbare illusie uit lang vervlogen tijden, maar de misvatting dat alles valt te kaderen lijkt meer dan ooit van zich te spreken in de alom vertegenwoordigde invloedssfeer van instanties voor psychische bijstand.
In eerste instantie is het eigen vakgebied van de psychiatrie gekleurd met diagnoses, labeltjes, kaders, juridisch vastgelegde bescherming en impliciete morele oordelen. Om nog maar te zwijgen over de invloed van marktwerking op hoe zorg wordt geordend en gestructureerd. Hetzelfde geldt voor het onderwijs dat én steeds meer de nadruk legt op afwijkende leerlingen, én dat zijn lesprogramma's aanpast aan de grillen van de markt tegenover klassieke opvattingen van Bildung en pedagogische verantwoordelijkheid. Volgens Verhaege worden identiteiten gevormd rond de zwakke basis van psychiatrische wetenschap en onderwijs als onvoldoende ondergrond om menselijk lijden of falen werkelijk een plek te kunnen geven.
Daarnaast zijn alom vertegenwoordigde cultuuruitingen doordrongen van het 'neoliberale' idee dat afwijken iets is wat zelf hersteld kan én moet worden. Succes en falen zijn in handen van het individu. Eigen voorbeeld: neem een Dr Phil die tips en trucs aanbiedt om ons te leren omgaan met rouw, zwaarlijvigheid, incest, echtelijke ruzies en werkeloosheid. Of denk aan reclamespotjes waarin erectiestoornissen of depressies meteen gekoppeld worden aan de mogelijkheid van medicamenten en behandelmethodes. Of neem het klassieke voorbeeld van photoshop waarmee elk vetrolletje weggeretoucheerd is om vooral geen onvolmaaktheid uit te dragen. Identiteiten van huidige generaties en komende generaties worden steeds gevormd rond een stortvloed aan beelden van maakbaarheid als iets wat binnen handbereik ligt. Die maatschappelijke tendensen vinden óók hun weg in hoe de klassieke instituties onderwijs, politiek, justitie, (psychische) gezondheidszorg, etc. mede gevormd worden door dominante beeldvorming.
Vervolgens trekt Verhaeghe de invloed van instituties/beeldvorming door naar een kritiek op een maatschappij waarin de wetten en logica van het neoliberalisme doordringen tot hoe nieuwe identiteiten gevormd worden. Nieuwe generaties groeien op met een zelfbewustzijn, geënt op wat Verhaege neoliberale invloed noemt, dat alles maakbaar is en moet zijn, terwijl vele facetten van mensenlevens op losse schroeven zijn komen te staan. Huwelijken houden geen stand in wisselende liefdesrelaties, arbeidsovereenkomsten zijn zelden van lange duur, regels tot een goede opvoeding worden steeds veranderd of aangepast, uitdragers van autoriteit verdwijnen steeds meer naar de achtergrond en worden niet meer serieus genomen door grote groepen schreeuwers. Maakbaarheid is alleszins geen logische denkwijze in een geglobaliseerde westerse wereld waarin existentiële twijfel religie grotendeels heeft ingewisseld zonder waardig alternatief te bieden.
Voor wie de toegankelijke psychotherapeut tot op de letter volgt, dan zijn we als westerse wereld in een soort overdreven bureaucratische dystopie terecht gekomen à la 1984 of Brave New World. Zelfs als slecht geïnformeerde leek lijkt het mij allemaal een tikkeltje too much. Iedereen met enige kennis van de academische wereld weet hoe ontstellend complex kennisvergaring is doorheen de verschillende disciplines en takken van wetenschap. Verhaeghe gooit termen als 'zelfrealisering' en 'neoliberalisme' in een makkelijk behapbare vorm en verbindt die iets te gemakkelijk met grote conclusies. Vaak zijn die bevindingen niet eens zo wereldschokkend nieuw als de retorisch begaafde psychoanalyticus ze zelf neerpent. Oude wijn in nieuwe zakken.
Toch overheerst bij mij het ontzag voor de retorisch begaafde vorm die op een plezierige manier prikkelt en aanzet tot (zelf-) reflectie. Het is geenszins een oppervlakkig of irrelevant werk, maar het lezen ervan behoeft geen specifieke voorkennis van de complexe materie die erin wordt aangesneden. Verhaege weet psychoanalyse te verkopen* als iets wat een duidelijk relevant tegenwicht biedt aan populaire lifestyle wetenschappers als Kris Verburgh (De Voedselzandloper) of Erik Scherder (Laat je hersenen niet zitten). Identiteit compliceert en zet aan tot denken over nut en noodzaak van wetenschappers die ons 'objectief' evangeliseren met de blijde boodschap van positiviteit en maakbaarheid. Dat de psychoanalyticus daarbij zelf enigszins chargeert is hem vergeven.
*haha, see what I did there!?
In eerste instantie is het eigen vakgebied van de psychiatrie gekleurd met diagnoses, labeltjes, kaders, juridisch vastgelegde bescherming en impliciete morele oordelen. Om nog maar te zwijgen over de invloed van marktwerking op hoe zorg wordt geordend en gestructureerd. Hetzelfde geldt voor het onderwijs dat én steeds meer de nadruk legt op afwijkende leerlingen, én dat zijn lesprogramma's aanpast aan de grillen van de markt tegenover klassieke opvattingen van Bildung en pedagogische verantwoordelijkheid. Volgens Verhaege worden identiteiten gevormd rond de zwakke basis van psychiatrische wetenschap en onderwijs als onvoldoende ondergrond om menselijk lijden of falen werkelijk een plek te kunnen geven.
Daarnaast zijn alom vertegenwoordigde cultuuruitingen doordrongen van het 'neoliberale' idee dat afwijken iets is wat zelf hersteld kan én moet worden. Succes en falen zijn in handen van het individu. Eigen voorbeeld: neem een Dr Phil die tips en trucs aanbiedt om ons te leren omgaan met rouw, zwaarlijvigheid, incest, echtelijke ruzies en werkeloosheid. Of denk aan reclamespotjes waarin erectiestoornissen of depressies meteen gekoppeld worden aan de mogelijkheid van medicamenten en behandelmethodes. Of neem het klassieke voorbeeld van photoshop waarmee elk vetrolletje weggeretoucheerd is om vooral geen onvolmaaktheid uit te dragen. Identiteiten van huidige generaties en komende generaties worden steeds gevormd rond een stortvloed aan beelden van maakbaarheid als iets wat binnen handbereik ligt. Die maatschappelijke tendensen vinden óók hun weg in hoe de klassieke instituties onderwijs, politiek, justitie, (psychische) gezondheidszorg, etc. mede gevormd worden door dominante beeldvorming.
Vervolgens trekt Verhaeghe de invloed van instituties/beeldvorming door naar een kritiek op een maatschappij waarin de wetten en logica van het neoliberalisme doordringen tot hoe nieuwe identiteiten gevormd worden. Nieuwe generaties groeien op met een zelfbewustzijn, geënt op wat Verhaege neoliberale invloed noemt, dat alles maakbaar is en moet zijn, terwijl vele facetten van mensenlevens op losse schroeven zijn komen te staan. Huwelijken houden geen stand in wisselende liefdesrelaties, arbeidsovereenkomsten zijn zelden van lange duur, regels tot een goede opvoeding worden steeds veranderd of aangepast, uitdragers van autoriteit verdwijnen steeds meer naar de achtergrond en worden niet meer serieus genomen door grote groepen schreeuwers. Maakbaarheid is alleszins geen logische denkwijze in een geglobaliseerde westerse wereld waarin existentiële twijfel religie grotendeels heeft ingewisseld zonder waardig alternatief te bieden.
Voor wie de toegankelijke psychotherapeut tot op de letter volgt, dan zijn we als westerse wereld in een soort overdreven bureaucratische dystopie terecht gekomen à la 1984 of Brave New World. Zelfs als slecht geïnformeerde leek lijkt het mij allemaal een tikkeltje too much. Iedereen met enige kennis van de academische wereld weet hoe ontstellend complex kennisvergaring is doorheen de verschillende disciplines en takken van wetenschap. Verhaeghe gooit termen als 'zelfrealisering' en 'neoliberalisme' in een makkelijk behapbare vorm en verbindt die iets te gemakkelijk met grote conclusies. Vaak zijn die bevindingen niet eens zo wereldschokkend nieuw als de retorisch begaafde psychoanalyticus ze zelf neerpent. Oude wijn in nieuwe zakken.
Toch overheerst bij mij het ontzag voor de retorisch begaafde vorm die op een plezierige manier prikkelt en aanzet tot (zelf-) reflectie. Het is geenszins een oppervlakkig of irrelevant werk, maar het lezen ervan behoeft geen specifieke voorkennis van de complexe materie die erin wordt aangesneden. Verhaege weet psychoanalyse te verkopen* als iets wat een duidelijk relevant tegenwicht biedt aan populaire lifestyle wetenschappers als Kris Verburgh (De Voedselzandloper) of Erik Scherder (Laat je hersenen niet zitten). Identiteit compliceert en zet aan tot denken over nut en noodzaak van wetenschappers die ons 'objectief' evangeliseren met de blijde boodschap van positiviteit en maakbaarheid. Dat de psychoanalyticus daarbij zelf enigszins chargeert is hem vergeven.
*haha, see what I did there!?
January 18, 2018
“It is striking how often measuring systems of this kind are imposed by an anonymous head office and conceived by external taskforces and consultants who have little affinity with the work that they are told to measure. They receive a fat fee into the bargain, which only increases the frustration on the work floor. What’s more, the real professionals have to spend part of their time registering those measurements, which does nothing to improve the quality of their work.”
Originally published in Dutch back in 2012, Verhaeghe’s background is in psychodiagnostics and psychotherapy, and he applies many of those skills effectively in here. He explores the on-going consequences of Neo-liberalism, free market forces and privatisation. He takes on his subjects with a particular emphasis on the teachings of Freud, Darwin and Aristotle. We also get to hear plenty from Foucault, Bentham and Verbrugge and many others.
He goes back a few centuries, talking about the evolution of religion in the west and how many factions pulled away from the pope. He alludes to the emergence of capitalism and in particular the rise of the Dutch East India Company, which became the first multi-national with clear political powers. “The blend of religion and enterprise created an ethos of thrift and sheer hard work: the recipe for the Golden Age.”. This would largely be the case in the west up into the “latter half of the 20th Century, when, religion lost its moral authority, and the torch passed to science.”
In the “Enron Society” chapter, he speaks with frightening logic on the insidious madness and bureaucracy of meritocracy. “In no time, staff at all levels adapt their behaviour, ceasing to do things that ‘don’t count’. Everything is sacrificed to the juggernaut of measurability. Unfortunately, the unquantifiable nature of care is fast vanishing.”
He goes on to say, “Wherever quantitative yardsticks are used to measure quality, behaviour soon adapts to the system, invariably leading to a loss of diversity. This creates a problem for meritocratic policymakers: the fewer differences there are between candidates, products, or services, the harder it is to rank them. Don’t forget that in a meritocracy, the number of ‘winners’ is limited by definition.”
Verhaeghe talks about the underlying belief behind Neo-liberalism, “Rich people are rich by virtue of their own effort and dispositions. Ergo, they are strong characters and, ethically speaking, at the top of the ladder (closest to god, the maker of the ladder). Financial power is equated with moral authority. As a result, we look to bankers and captains of industry to act as leaders of society. Conversely, everyone who fails must be weak characters, if not downright parasites, with dubious norms and values. They are scum, in other words, who are too lazy or stupid to help themselves.”
He quotes Zygmunt Bauman, saying, “Never have we been so free. Never have we felt so powerless.” He expresses his fears behind the fallout from Individualism and competition, “The ultimate goal of present day education is ‘self-management’ and ‘entrepreneurship’. Young people must regard themselves as enterprises, and see knowledge and skills above all in economic terms-that is, as something they can use to increase their market value.”
He makes some really compelling points about people’s inability to see outside their paradigm and how limiting and damaging that can prove to be. He cites the case of Alan Greenspan the head of the Federal Reserve, who believed that it was impossible for the capitalist system to fail until 2007. He then mentions the genuinely shocking case of Ignaz Semmelweis. Semmelweis was a doctor in 19th Century Vienna. He was struck by the high mortality rate among the women giving birth in his hospitals. He realised that mortality increased significantly when the doctor’s had come straight from the autopsy room. As a precautionary measure he made them scrub their hands thoroughly before tending to the women and the death rate fell rapidly. Because his theory lay outside the accepted paradigm, he was fired, he became depressed and subsequently died prematurely in a mental institution.
This is a really interesting read, with some deep and penetrating insights. Verhaeghe shows us that the threat and damage posed by Neo-liberalism is not just confined to the English speaking world, or in one or two areas either. We see that as soon as it slips into the political mainstream it doesn’t take too long before it’s creeping into those sacred institutions that we once believed were immune to profit based business models, such as education, welfare and health. This is an assured and well researched piece of work that is well worth a read.
April 10, 2015
Paul Verhaege is a psychotherapist. He denounces the neo-liberal meritocracy as the cause for the increasing inequality for the rise in depression and and anxiety disorders among adults. In 2009, 1 in every 10 Belgians was taking anti-depressants and I suspect this number is higher in my home country, Portugal. Maybe we don't understand that our current society is the cause because it is much easier to see a society in retrospective. Also, this may be because we think we currently live in the best of all times. But, as the author says 'never in the West have we had it so good and never have we felt so bad'. "Our presumed freedom is tied to one central condition: we must be successful - that is, make something of ourselves." And , of course, in this meritocratic system, quality is determined by measurability: anything that can't be measured doesn't count. Our society teaches people to pursue their own advantage irrespective of and, if needs be, at the expense of the other. This leads to universal egotism.
I'm just going to quote a part of his criticism of global consumer society: "What life would be like in a society whose chief motto was that everything can be had. Imagine a society which taught that pain is exceptional and avoidable, and pleasure the normal state of being - that everything can be monitored and predicted, and that if, very occasionally, something goes wrong, it must always be someone's fault. In this society, to forbid a child something is almost tantamount to abusing him or her because children are perfect beings who are entitled to everything that money can buy. (...) Of course, there's no need to set up this experiment because it is already in full swing. Every flat screen, every billboard is constantly sendding us the following messages: all your wants can be met, there's a product for everything, and you don't need to wait until the afterlife for eternal bliss. Life is one big party, although there is one very important condition: you must make it." Brilliant
I'm just going to quote a part of his criticism of global consumer society: "What life would be like in a society whose chief motto was that everything can be had. Imagine a society which taught that pain is exceptional and avoidable, and pleasure the normal state of being - that everything can be monitored and predicted, and that if, very occasionally, something goes wrong, it must always be someone's fault. In this society, to forbid a child something is almost tantamount to abusing him or her because children are perfect beings who are entitled to everything that money can buy. (...) Of course, there's no need to set up this experiment because it is already in full swing. Every flat screen, every billboard is constantly sendding us the following messages: all your wants can be met, there's a product for everything, and you don't need to wait until the afterlife for eternal bliss. Life is one big party, although there is one very important condition: you must make it." Brilliant
December 4, 2014
We never really stop and ask ourselves 'who am I' and 'what are my values' and perhaps most important 'where do they come from'? Without a clear sense of our identity, we are left floundering trying to work out what is best for us. Without understanding what makes up our identity - and the importance of the dominant culture - we are can let what other people consider important define our life (and whether is successful or not). Verhaeghe contends that since the 1970s and the dominance of the neo-liberal views that the focus has switched from perfecting society to perfecting ourselves and while previously the state would have provided a helping hand for this task, it's now up to us an individuals. No wonder, we can easily feel overwhelmed and anxious or feel depressed and demoralised.
It is good to step back and realise that we are something more than how much we earn and how productive we might be. Verhaeghe is particularly good on the problems of measuring things - how targets (like waiting times at A & E) distort institutions and jobs. So being a doctor is less about healing people and more about massaging statistics and being a teacher is not about educating children but passing exams (not the same thing) and league tables. So why only three stars? I suppose it's because he fires the starting gun on a debate but does not fully develop his arguments or offer any advice on finding a more balanced identity.
It is good to step back and realise that we are something more than how much we earn and how productive we might be. Verhaeghe is particularly good on the problems of measuring things - how targets (like waiting times at A & E) distort institutions and jobs. So being a doctor is less about healing people and more about massaging statistics and being a teacher is not about educating children but passing exams (not the same thing) and league tables. So why only three stars? I suppose it's because he fires the starting gun on a debate but does not fully develop his arguments or offer any advice on finding a more balanced identity.
April 18, 2016
We simply do not hear enough about this subject of cultural psychopathology. Very broad-ranging commentary here which was often quite interesting. My only caveat is that this author depends too much on 'mirror neuron' theory, which is scientifically on very shaky ground (I looked up the papers myself) and perhaps a misreading of Dawkins' selfish gene theory, whose arguments were addressed to the question of the level of selection and the possibility of altruism. That being said, the author presented a case about how new-liberalism and meritocratic capitalism society can and does backfire into producing psychopathology in the younger generation, from ADHD to depression. Essentially, feeling depressed is a normal reaction to a messed up cultural and economic system, for example. I wanted to read more with an even greater level of evidence & substantiation. One hopes the author pursues this subject even further or for an academic readership.
July 8, 2018
This book feels opinionated, unstructured and seems to have quite some gaps.
But it still is very valuable to me.
The ideas in this book are quite confronting to me. Seeing how much of my core beliefs are reduced as originating from the neoliberalistic belief system...
...it's unpleasant, but very much needed.
Also some things I feel are lacking in my life (and in society) are reduced to the very same belief system.
I do wish the book was structured less confusing, with less holes or unfinished reasoning.
But it still is very valuable to me.
The ideas in this book are quite confronting to me. Seeing how much of my core beliefs are reduced as originating from the neoliberalistic belief system...
...it's unpleasant, but very much needed.
Also some things I feel are lacking in my life (and in society) are reduced to the very same belief system.
I do wish the book was structured less confusing, with less holes or unfinished reasoning.
July 6, 2017
Did not pass 66 pages and it was a chore. Cannot be sure if it was the content or the translation, but I found myself rereading sentences looking for an idea.
I found plenty of sweeping statements masked by historical jargon and stereotypes.
I found plenty of sweeping statements masked by historical jargon and stereotypes.
January 3, 2021
This book was just crazy so first I’m just gonna try to lay out the main ideas and how they add up
[Start]
1 - Identity Formation
Identity : Starts forming w verbal + nonverbal messages received from society/caretakers
→ Society's ideals and norms have a huge influence on our identities (bc societies reactions to us are based on norms/what is acceptable what is not/etc)
Mirroring phase of identity development, internalizing these messages, to the separation phase
So, ID formation = 2 steps ; mirroring + separation
2 - Humanity's View on the Human
Greeks + Romans : Humans inherently good and have innate purpose = telos = pursue happiness. What u do on Earth is self-realization/actualization, allowing the seed of telos to grow and going towards a happy life.
Christianity : Humans inherently bad so we need to focus on self denial. Success is defined by self conquest.
Then, Darwin / Evolution / Etc → We found that if ppl can change, societies can too
Started searching for the “perfect society”; We equated evolution to progress (even tho evolution is largely based on random change lol)
→ We got Social Darwinism : Focused on ‘survival of the fittest’ w the subtext that there are naturally weaker groups that are a detriment to society and must therefore not be helped : Means no welfare // no state interference to help struggling groups in society. Supposedly based on science …..
Social Darwinism lost popularity bc of the fascism and Nazis
But, the ideology just slightly shifted ; instead of trying to perfect society, we started trying to perfect the individual = end of 20th century
The individual is now acted upon by ‘natural selection,’ so the strongest succeeds at the expense of others
Meaning society/the state should not interfere with man/nature
SO no caring for others
AND the true fit/unfit individuals emerge from the mess
And that's where we get the whole neoliberalism fiasco : It wants the “true” individual to emerge by means of this [uninterfered w] state of nature
Didnt Hobbes warn us against this tho ?
3 - Society: Norms + the Lack Thereof
Societies are shaped by our projected ideologies, ideologies that consist of norms that determine what is socially acceptable and unacceptable. So, it follows that diff societies have diff deviations from norms bc the norms r diff
Deviation from accepted norms = disorders
What we now see are actually moral disorders, not mental
They’re only labeled disorders bc it serves of some inconvenience to the society based on the framework of norms that this disordered individual is deviating from
4 - Why are we Depressed?
Many hypotheses
1. The Welfare State - Makes ppl complacent and submissive → lack of power over oneself → inevitably leads to a depressed state of being
2. No big narrative like religion to help cope w mortality
Both of these rest on the underlying assumption that in the past things were better
5 - Neoliberalism
Since we don’t have religion to cope as a grand narrative, Neoliberalism took over. It is the social, economic, etc ; a narrative that invades all spheres.
Neoliberalism : Basic idea is from Hobbes ; ppl r self interested savages whose self interest can be harnessed for the good of society by making everyone compete so we get optimal productivity. Endless growth bc of endless competition! Competition based on merit
Also means ur responsible for ur own success bc its based on merit
If u fail, it's a moral failure ; u were too lazy
6 - Neoliberalism’s Meritocracy
This shit works n is cool but only to a certain extent
1. Not everyone gets a fair start (resources/family dynamis/etc)
- This also means that 1 group is systematically favored and ofc they're gonna bar others from success by changing rules/keeping inequality/etc → things fall apart quick here
2. Once you start filtering thru groups, like in a company, on a per-merit system, u reach a certain point that there is little distinction bw ur ‘competitors.’ So, ppl start making random work that has no quality to it ; it's just one more thing to add to the list so that they can claim ‘more merit’ and outrun their colleagues
- Thats how competition kills quality
That's why Neoliberalism is so defined by a quantitative system of measurement; it's the evaluation system to guarantee ‘merit.’ But, not everything in every field can be measured (like patient care in the healthcare industry). No context is taken into account. SO, kills quality, unity/cooperation (bc u need to look out for urself), and creativity (bc ppl only look to achieve what ‘counts’ in the quantitative system) → therefore stifles productivity!
TOO MUCH COMPETITION MAKES NO SENSE!
But tbh that's fine for the capitalists bc all they care abt is PROFIT not quality
PPL R ONLY TRYING TO WIN IN THE QUANTITATIVE SYSTEM BC THAT'S WHAT NEOLIBERALISM DEFINED AS SUCCESS AND WE WANT HAPPINESS. Its important to remember that nothing about our current behavior in the workplace is “natural” ; we simply adapt to the environments norms as best as we can.
7 - The Neolibral Irony + Its Health Impact
Neoliberalism loves deregulation/free market/free nature/etc BUT in his system of quantification and counting ppls supposed merits, there needs to be ppl to count this shit. And that leads to tons of managers and supervisors, who actually have no idea how things r even run down on the field. Too much top down!
Frequent evaluations from the top → Frequent controls → New regulations and rules all the time
Neoliberalism brings more and more regulation into the workplace! You get no individual freedom + subjectivity in the workplace [that you know best, not the far off supervisor who never even works there!]
So, you can’t be innovative
And neither can ur ‘competitors/colleagues’
And thats how we get the phenomenon of “worker infantilization” ; workers come to resemble short tempered toddlers bc they have no autonomy in the workplace + depend upon external, often shifting, systems of evaluation!
This greatly impacts worker health bc they have no control over their own work life (which makes up the most significant portion of their life, if we r being honest) and feeling a sense of control over ones life is critical to our health
There is data on this! In places where Neoliberalism reigns (as defined by their characteristic income inequality) there are much much more mental disorder diagnoses
WHY ??
Well, go back to what ‘disorder’ actually is : deviation from societal norms. In Neoliberal societies, the health norm is success, as you can supposedly achieve success if you just ‘try hard enough.’ If you fail, you have a disorder. Thats where we get the whole ‘Myth of Modern Moral Freedom’ …. This freedom rly isnt there now is it.
Further, this success, as earlier outlined, is nearly impossible. The Neoliberal meritocracy and its quantification of your merits stifles you at levels two and three if you are even able to make it past level 1 with the amount of resources you are given at birth, by chance.
So … the fundamental principles of our society r quite messed up. The systems rigged. Nobodys healthy and if you are healthy under the current system you will soon not be.
8 - THE SOLUTION
The simplest way out, that the author makes clear, is a reorganization of labor, of less top down. AKA: less competition and regulation, which leads to better quality because people can cooperate, use their creativity, and not operate under the stress of outdoing their colleagues.
“Companies that focus on employee share ownership, profit sharing, and participatory management are noticeably more productive and efficient because the people who work for them are much more motivated”
We also need to replace a lot of the quantitative evaluation with qualitative evaluation, involving workers setting their own objectives and consulting with their direct superior to set the criteria for success or failure. Bottom up evaluation should also occur. [I wonder if we could keep things all horizontal tho]
Overall → Getting ppl to have control over their own lives.
We dont need a huge welfare state. We need ppl to feel like theyre doing something meaningful in the workplace + that is achieved by actually involving them in what theyre doing beyond the hard labor.
[End summary]
Obviously that was a lotttt and way more academic writing than I expected. I wish the chapters were organized better and that the argument was clearer, but that might be because I wanted something more economic while the author really veered off into psychoanalysis and childhood stuff etc (that I didn’t even mention here lol).
The most revealing part was on how neoliberalism actually leads to more regulation within the workplace, and on how meritocracy doesn’t entirely work either in the context of fierce competition.
But yeah read this to see what u take away from it 🤷♀️ We know that the current state of things isn’t working so reading abt a perspective like this is invaluable
[Start]
1 - Identity Formation
Identity : Starts forming w verbal + nonverbal messages received from society/caretakers
→ Society's ideals and norms have a huge influence on our identities (bc societies reactions to us are based on norms/what is acceptable what is not/etc)
Mirroring phase of identity development, internalizing these messages, to the separation phase
So, ID formation = 2 steps ; mirroring + separation
2 - Humanity's View on the Human
Greeks + Romans : Humans inherently good and have innate purpose = telos = pursue happiness. What u do on Earth is self-realization/actualization, allowing the seed of telos to grow and going towards a happy life.
Christianity : Humans inherently bad so we need to focus on self denial. Success is defined by self conquest.
Then, Darwin / Evolution / Etc → We found that if ppl can change, societies can too
Started searching for the “perfect society”; We equated evolution to progress (even tho evolution is largely based on random change lol)
→ We got Social Darwinism : Focused on ‘survival of the fittest’ w the subtext that there are naturally weaker groups that are a detriment to society and must therefore not be helped : Means no welfare // no state interference to help struggling groups in society. Supposedly based on science …..
Social Darwinism lost popularity bc of the fascism and Nazis
But, the ideology just slightly shifted ; instead of trying to perfect society, we started trying to perfect the individual = end of 20th century
The individual is now acted upon by ‘natural selection,’ so the strongest succeeds at the expense of others
Meaning society/the state should not interfere with man/nature
SO no caring for others
AND the true fit/unfit individuals emerge from the mess
And that's where we get the whole neoliberalism fiasco : It wants the “true” individual to emerge by means of this [uninterfered w] state of nature
Didnt Hobbes warn us against this tho ?
3 - Society: Norms + the Lack Thereof
Societies are shaped by our projected ideologies, ideologies that consist of norms that determine what is socially acceptable and unacceptable. So, it follows that diff societies have diff deviations from norms bc the norms r diff
Deviation from accepted norms = disorders
What we now see are actually moral disorders, not mental
They’re only labeled disorders bc it serves of some inconvenience to the society based on the framework of norms that this disordered individual is deviating from
4 - Why are we Depressed?
Many hypotheses
1. The Welfare State - Makes ppl complacent and submissive → lack of power over oneself → inevitably leads to a depressed state of being
2. No big narrative like religion to help cope w mortality
Both of these rest on the underlying assumption that in the past things were better
5 - Neoliberalism
Since we don’t have religion to cope as a grand narrative, Neoliberalism took over. It is the social, economic, etc ; a narrative that invades all spheres.
Neoliberalism : Basic idea is from Hobbes ; ppl r self interested savages whose self interest can be harnessed for the good of society by making everyone compete so we get optimal productivity. Endless growth bc of endless competition! Competition based on merit
Also means ur responsible for ur own success bc its based on merit
If u fail, it's a moral failure ; u were too lazy
6 - Neoliberalism’s Meritocracy
This shit works n is cool but only to a certain extent
1. Not everyone gets a fair start (resources/family dynamis/etc)
- This also means that 1 group is systematically favored and ofc they're gonna bar others from success by changing rules/keeping inequality/etc → things fall apart quick here
2. Once you start filtering thru groups, like in a company, on a per-merit system, u reach a certain point that there is little distinction bw ur ‘competitors.’ So, ppl start making random work that has no quality to it ; it's just one more thing to add to the list so that they can claim ‘more merit’ and outrun their colleagues
- Thats how competition kills quality
That's why Neoliberalism is so defined by a quantitative system of measurement; it's the evaluation system to guarantee ‘merit.’ But, not everything in every field can be measured (like patient care in the healthcare industry). No context is taken into account. SO, kills quality, unity/cooperation (bc u need to look out for urself), and creativity (bc ppl only look to achieve what ‘counts’ in the quantitative system) → therefore stifles productivity!
TOO MUCH COMPETITION MAKES NO SENSE!
But tbh that's fine for the capitalists bc all they care abt is PROFIT not quality
PPL R ONLY TRYING TO WIN IN THE QUANTITATIVE SYSTEM BC THAT'S WHAT NEOLIBERALISM DEFINED AS SUCCESS AND WE WANT HAPPINESS. Its important to remember that nothing about our current behavior in the workplace is “natural” ; we simply adapt to the environments norms as best as we can.
7 - The Neolibral Irony + Its Health Impact
Neoliberalism loves deregulation/free market/free nature/etc BUT in his system of quantification and counting ppls supposed merits, there needs to be ppl to count this shit. And that leads to tons of managers and supervisors, who actually have no idea how things r even run down on the field. Too much top down!
Frequent evaluations from the top → Frequent controls → New regulations and rules all the time
Neoliberalism brings more and more regulation into the workplace! You get no individual freedom + subjectivity in the workplace [that you know best, not the far off supervisor who never even works there!]
So, you can’t be innovative
And neither can ur ‘competitors/colleagues’
And thats how we get the phenomenon of “worker infantilization” ; workers come to resemble short tempered toddlers bc they have no autonomy in the workplace + depend upon external, often shifting, systems of evaluation!
This greatly impacts worker health bc they have no control over their own work life (which makes up the most significant portion of their life, if we r being honest) and feeling a sense of control over ones life is critical to our health
There is data on this! In places where Neoliberalism reigns (as defined by their characteristic income inequality) there are much much more mental disorder diagnoses
WHY ??
Well, go back to what ‘disorder’ actually is : deviation from societal norms. In Neoliberal societies, the health norm is success, as you can supposedly achieve success if you just ‘try hard enough.’ If you fail, you have a disorder. Thats where we get the whole ‘Myth of Modern Moral Freedom’ …. This freedom rly isnt there now is it.
Further, this success, as earlier outlined, is nearly impossible. The Neoliberal meritocracy and its quantification of your merits stifles you at levels two and three if you are even able to make it past level 1 with the amount of resources you are given at birth, by chance.
So … the fundamental principles of our society r quite messed up. The systems rigged. Nobodys healthy and if you are healthy under the current system you will soon not be.
8 - THE SOLUTION
The simplest way out, that the author makes clear, is a reorganization of labor, of less top down. AKA: less competition and regulation, which leads to better quality because people can cooperate, use their creativity, and not operate under the stress of outdoing their colleagues.
“Companies that focus on employee share ownership, profit sharing, and participatory management are noticeably more productive and efficient because the people who work for them are much more motivated”
We also need to replace a lot of the quantitative evaluation with qualitative evaluation, involving workers setting their own objectives and consulting with their direct superior to set the criteria for success or failure. Bottom up evaluation should also occur. [I wonder if we could keep things all horizontal tho]
Overall → Getting ppl to have control over their own lives.
We dont need a huge welfare state. We need ppl to feel like theyre doing something meaningful in the workplace + that is achieved by actually involving them in what theyre doing beyond the hard labor.
[End summary]
Obviously that was a lotttt and way more academic writing than I expected. I wish the chapters were organized better and that the argument was clearer, but that might be because I wanted something more economic while the author really veered off into psychoanalysis and childhood stuff etc (that I didn’t even mention here lol).
The most revealing part was on how neoliberalism actually leads to more regulation within the workplace, and on how meritocracy doesn’t entirely work either in the context of fierce competition.
But yeah read this to see what u take away from it 🤷♀️ We know that the current state of things isn’t working so reading abt a perspective like this is invaluable
August 4, 2022
Ik had van Paul Verhaeghe twee jaar geleden al "Over normaliteit en andere afwijkingen" gelezen, waarvan ik erg had genoten, dus ik begon met redelijk hoge verwachtingen aan dit boek. In eerste instantie was ik daarom een beetje teleurgesteld. Zeker de eerste hoofdstukken lukte het me niet om in het verhaal te komen dat Verhaeghe probeerde te vertellen. De laatste hoofdstukken waren dan weer beter, wanneer het onder meer ging over de doorgeschoten medicalisering en de verborgen disciplinering in de psychiatrie. Daar is Verhaeghe op zijn best.
Ik ken Verhaeghe als een polemisch schrijver met een scherpe pen, maar zeker in dit boek bezwijkt hij regelmatig onder zijn verlangen om iets puntig neer te zetten. Soms levert dat verlangen prachtige aforismen op, maar vaker leidt het tot een weinig genuanceerd, verarmd beeld van de realiteit. Is een dergelijke presentatie van je gedachtegoed eigenlijk ook geen symptoom van een neoliberale samenleving? Nog meer dan vroeger zijn boeken consumptieartikelen geworden, samen met de ideeën die erin staan. Een boek moet aantrekkelijk en makkelijk verteerbaar zijn, anders wil niemand het kopen. Ook Verhaeghe heeft dit (al dan niet onbewust) begrepen. Produceren, verkopen en consumeren: dat is de nieuwe Heilige Drievuldigheid, ook in schrijversland.
Het uitgangspunt van dit boek is nochtans uitermate boeiend en voer voor verdere reflectie. Wat doet een neoliberale, zogenaamd meritocratische samenleving met ons mentaal welzijn? Hoe beïnvloedt het onze identiteitsontwikkeling en ons gevoel van eigenwaarde? In grote lijnen schaar ik me ook volledig achter de boodschap van Verhaeghe. In feite zijn we ons als individuen allemaal als micro-economische systemen gaan beschouwen: we moeten onszelf 'managen', we moeten onszelf verkopen, onszelf in de markt zetten, en daarbij voortdurend concurreren met anderen, waarbij productiviteit en efficiëntie voorop staan. In een dergelijk systeem zijn er vanzelfsprekend altijd verliezers. Er is weinig zo pijnlijk in het leven als het gevoel als persoon mislukt te zijn. Elke kleine hapering in je functioneren is bovendien onmiddellijk reden tot ongerustheid. Is er iets mis met mij? Ben ik nog goed bezig? Ben ik nog iets waard?
De meeste ideeën in dit boek had ik al in de een of andere vorm bij andere denkers gezien (ik denk bijvoorbeeld aan George Hebert Mead, Alfred Schütz, Sartre, Basil Bernstein...) dus misschien kon het me daarom niet meer zo verrassen. Uiteindelijk bevestigde dit boek vooral wat ik al dacht, en ik heb gemerkt dat ik in non-fictieboeken vooral op zoek ben naar iets wat mijn wereldbeeld toch weer een beetje op zijn grondvesten doet daveren (zo'n moment van: 'oh zo had ik het nog nooit bekeken!').
Toch heeft dit boek ervoor gezorgd dat ik nog meer ben gaan stilstaan bij mijn eigen gedrag in relatie tot de neoliberale tekens waardoor we omringd worden. Ik dwing mezelf nu regelmatig tot een spelletje: 'ontdek de neoliberaal in jezelf'. Ook ik laat me soms meeslepen door een logica van presteren, productiviteit, competitie en imago management. Ik panikeer al als ik even een minder scherp moment heb, als ik 'niet productief' ben geweest op een dag, als ik naar mijn gevoel niet genoeg vooruitgang maak in mijn leven. Ook in gesprekken merk ik dat ik soms ongemerkt het neoliberale discours napraat. Ondertussen is het zo ingebakken dat je de knop ook niet meer zomaar kunt omdraaien.
Maar zoals Verhaeghe op het einde ook zei: een revolutie is wellicht niet de oplossing. Ik geloof dat er sinds de publicatie van dit werk in 2012 (de DSM 5 was toen zelfs nog niet uit!) een groeiend bewustzijn is ontstaan over de kwalijke gevolgen van een neoliberaal bestel. Dat blijkt ook uit de populariteit van deze boeken. Dus misschien is er verandering op komst. Het neoliberale verhaal zal niettemin nog een tijdje blijven doordesemen in onze identiteit.
Ik ken Verhaeghe als een polemisch schrijver met een scherpe pen, maar zeker in dit boek bezwijkt hij regelmatig onder zijn verlangen om iets puntig neer te zetten. Soms levert dat verlangen prachtige aforismen op, maar vaker leidt het tot een weinig genuanceerd, verarmd beeld van de realiteit. Is een dergelijke presentatie van je gedachtegoed eigenlijk ook geen symptoom van een neoliberale samenleving? Nog meer dan vroeger zijn boeken consumptieartikelen geworden, samen met de ideeën die erin staan. Een boek moet aantrekkelijk en makkelijk verteerbaar zijn, anders wil niemand het kopen. Ook Verhaeghe heeft dit (al dan niet onbewust) begrepen. Produceren, verkopen en consumeren: dat is de nieuwe Heilige Drievuldigheid, ook in schrijversland.
Het uitgangspunt van dit boek is nochtans uitermate boeiend en voer voor verdere reflectie. Wat doet een neoliberale, zogenaamd meritocratische samenleving met ons mentaal welzijn? Hoe beïnvloedt het onze identiteitsontwikkeling en ons gevoel van eigenwaarde? In grote lijnen schaar ik me ook volledig achter de boodschap van Verhaeghe. In feite zijn we ons als individuen allemaal als micro-economische systemen gaan beschouwen: we moeten onszelf 'managen', we moeten onszelf verkopen, onszelf in de markt zetten, en daarbij voortdurend concurreren met anderen, waarbij productiviteit en efficiëntie voorop staan. In een dergelijk systeem zijn er vanzelfsprekend altijd verliezers. Er is weinig zo pijnlijk in het leven als het gevoel als persoon mislukt te zijn. Elke kleine hapering in je functioneren is bovendien onmiddellijk reden tot ongerustheid. Is er iets mis met mij? Ben ik nog goed bezig? Ben ik nog iets waard?
De meeste ideeën in dit boek had ik al in de een of andere vorm bij andere denkers gezien (ik denk bijvoorbeeld aan George Hebert Mead, Alfred Schütz, Sartre, Basil Bernstein...) dus misschien kon het me daarom niet meer zo verrassen. Uiteindelijk bevestigde dit boek vooral wat ik al dacht, en ik heb gemerkt dat ik in non-fictieboeken vooral op zoek ben naar iets wat mijn wereldbeeld toch weer een beetje op zijn grondvesten doet daveren (zo'n moment van: 'oh zo had ik het nog nooit bekeken!').
Toch heeft dit boek ervoor gezorgd dat ik nog meer ben gaan stilstaan bij mijn eigen gedrag in relatie tot de neoliberale tekens waardoor we omringd worden. Ik dwing mezelf nu regelmatig tot een spelletje: 'ontdek de neoliberaal in jezelf'. Ook ik laat me soms meeslepen door een logica van presteren, productiviteit, competitie en imago management. Ik panikeer al als ik even een minder scherp moment heb, als ik 'niet productief' ben geweest op een dag, als ik naar mijn gevoel niet genoeg vooruitgang maak in mijn leven. Ook in gesprekken merk ik dat ik soms ongemerkt het neoliberale discours napraat. Ondertussen is het zo ingebakken dat je de knop ook niet meer zomaar kunt omdraaien.
Maar zoals Verhaeghe op het einde ook zei: een revolutie is wellicht niet de oplossing. Ik geloof dat er sinds de publicatie van dit werk in 2012 (de DSM 5 was toen zelfs nog niet uit!) een groeiend bewustzijn is ontstaan over de kwalijke gevolgen van een neoliberaal bestel. Dat blijkt ook uit de populariteit van deze boeken. Dus misschien is er verandering op komst. Het neoliberale verhaal zal niettemin nog een tijdje blijven doordesemen in onze identiteit.
May 10, 2020
Zo ontzettend jammer dat ik alle commentaar en overdenkingen die ik tijdens het lezen van dit boek gemaakt heb in blogs op het inmiddels ter ziele gegane Dizzie.nl heb geplaatst.... *pruil*
April 1, 2019
Heb er enorm lang om gedaan zodat ik steeds na enkele pagina’s kon stilstaan over wat erin beschreven werd. Confronterende waarheid. Goed boek!
September 26, 2019
Hier moet je even je hoofd bij houden. Boeiend boek over hoe onhoudbaar ons Westers systeem is en welke implicaties dat heeft voor onze identiteit. Ik schreef alvast het één en ander neer om achteraf te herlezen. Boeiend vond ik alvast de evolutie van ethiek doorheen de eeuwen. Een zoektocht naar info over een niet-westers perspectief dient zich aan.
October 18, 2016
Great historical perspective to the development of norms and values within the greater perspective of biological and sociological evolution.
Its main thesis is that in the wake of the collapse of the traditional pillars of society - church, family, and economy - we have become all individualized in favor of a new decentralized authority and ideology: the market, leading to competition among individuals and a deconstruction of societal structures, isolating us all and making us all crazy and depressed, lonely, and unleashing a slew of new psychological disorders.
A tad bit sloppily organized, and occasionally reading like one long lecture or monologue, this book explains a lot of what you've probably been wondering: why do I feel like shit all the time? Unfortunately, like so many critical explorations of topics like this, it offers little in terms of solutions, other than a revaluation of our norms and ethics as an entire civilization in order to focus on what we really need, rather than want, in order to practice self-care within a greater societal system that better balances autonomy and cohesion.
Its main thesis is that in the wake of the collapse of the traditional pillars of society - church, family, and economy - we have become all individualized in favor of a new decentralized authority and ideology: the market, leading to competition among individuals and a deconstruction of societal structures, isolating us all and making us all crazy and depressed, lonely, and unleashing a slew of new psychological disorders.
A tad bit sloppily organized, and occasionally reading like one long lecture or monologue, this book explains a lot of what you've probably been wondering: why do I feel like shit all the time? Unfortunately, like so many critical explorations of topics like this, it offers little in terms of solutions, other than a revaluation of our norms and ethics as an entire civilization in order to focus on what we really need, rather than want, in order to practice self-care within a greater societal system that better balances autonomy and cohesion.
June 2, 2013
Het is moeilijk om een ongekleurd oordeel te vellen over dit boek, mede omdat het boek zich zelf schuldig lijkt te maken aan een gekleurde maatschappijkritiek. Paul Verhaeghe komt nogal pedant over en maakt zich regelmatig schuldig aan zwart-wit voorstellingen om bepaalde punten over te brengen, waardoor het voor mij soms aan geloofwaardigheid en betrouwbaarheid inboet. Het is zijn manier om bepaalde pijnpunten in de maatschappij duidelijk te maken, maar van mij had het genuanceerder en evenwichtiger gemogen. Af en toe extremen uitdrukken is goed, maar hij maakt zich er te vaak schuldig aan, zodat het boek teniet doet aan leesgenot wat mij betreft. Het werkt gewoon ontzettend storend en dit is jammer, aangezien de inzichten over hoe ons huidig neoliberaal systeem onze identiteit beïnvloedt/vormt interessant zijn. Spijtig genoeg kreeg ik het gevoel dat er zoveel uitgehaald werd naar het neoliberaal systeem, dat het meer om het kritiek geven an sich ging, dan het begrijpen van identiteit en identiteitsontwikkeling.
June 16, 2015
Een fascinerend boek met een boeiende analyse van het mens zijn en worden.
Over werderkerigheid, zich identificeren met en afzetten tegen, het belang van waarden en normen, de impact van het neo-liberalisme dat alles domineert, de impact in de zorg en het onderwijs, cognitieve dissonantie en nood aan autoriteit.
Het is een zeer duidelijk, logisch opgebouwd boek dat de vinger op de wonde legt.
Ik kijk uit naar het volgende boek: "Autoriteit" dat in september zal worden voorgesteld
http://www.dewereldmorgen.be/artikels...
Over werderkerigheid, zich identificeren met en afzetten tegen, het belang van waarden en normen, de impact van het neo-liberalisme dat alles domineert, de impact in de zorg en het onderwijs, cognitieve dissonantie en nood aan autoriteit.
Het is een zeer duidelijk, logisch opgebouwd boek dat de vinger op de wonde legt.
Ik kijk uit naar het volgende boek: "Autoriteit" dat in september zal worden voorgesteld
http://www.dewereldmorgen.be/artikels...
Displaying 1 - 30 of 119 reviews