Ωκεανός

by Ilias Venezis, Ηλίας Βενέζης

Ο Βενέζης θέλοντας να ζήσει από κοντά τη ζωή των ναυτικών μας μέσα στα ποντοπόρα φορτηγά πλοία, μπαρκάρισε με το λίμπερτυ Κάπταιν Παπάζογλου το 1955, σ’ ένα ταξίδι που τον πήρε από το Λιβόρνο της Ιταλίας στην Αφρική, και από εκεί στη Βαλτιμόρη των Η.Π.Α. Ο "Ωκεανός" αφηγείται αυτό το ταξίδι, περιγράφει τους τόπους και τη θάλασσα, τη μοναξιά του ανθρώπου μέσα στον ωκεανό, τη δίψα της πατρίδας και της γυναίκας, τα πάθη και τα ένστικτα. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

280 pages, Hardcover

First published May 6, 1956

About the author

Ilias (or Elias) Venezis (Greek: Ηλίας Βενέζης) was a Greek writer.

He was born in 1904 in Ayvalık (Κυδωνίες) in Asia Minor and died in Athens in 1973. He wrote many books throughout his career as an author. His most famous book is Number 31328. Elias Venezis is not his real name, but his pen name. He is categorised among the writers of "the generation of the 30s" (=η γενιά του '30).

During the Asia Minor Catastrophe he was 18 years old and was conscripted to a labour battalion of the Turkish State. In his book The Number 31328 - The Book of Slavery he describes the 14 months of his life that he had spent in a concentration camp, forced to hard labour.

Reviews

[Kyriakos Sorokkou]

Διαβάζοντας το 2020 την «Αιολική Γη» που διαδραματίζεται στη Μικρασία πριν τον Α'ΠΠ, το «Νούμερο 31328» που εξελίσσεται την μαύρη χρόνια του 1922 στα απάνθρωπα Τάγματα Εργασίας, και την «Γαλήνη» που λαμβάνει χώρα στην Ανάβυσσο του 1923 και δείχνει τον Γολγοθά των μικρασιατών προσφύγων, το Ιανουάριο του 2021 σειρά πήρε η «Έξοδος» που εξελίσσεται σε μια άλλη πικρή ιστορική περίοδο της Ελλάδας, την Ναζιστική Κατοχή.
Μια Έξοδος κατατρεγμένων ανθρώπων από την Μακεδονία προς στην Αττική.
Το 2021 έκλεισε φυσικά με τον «Ωκεανό», που διάβασα τον Δεκέμβρη που μόλις πέρασε.


Από αυτά τα πέντε, είναι το μοναδικό μυθιστόρημα του Βενέζη που δεν διαδραματίζεται καθόλου στην Ελλάδα ή την Μικρασία. Διαδραματίζεται κυρίως στη Μεσόγειο Θάλασσα και στον Ατλαντικό Ωκεανό, εξού και ο τίτλος.

Διαδραματίζεται κυρίως πάνω στο Μαντώ, ένα ένα ελληνικό φορτηγό πλοίο που ξεκινά μια χρονιά της δεκαετίας του 1950 ένα ταξίδι από το Λιβόρνο της Ιταλίας προς την Βαλτιμόρη των Ηνωμένων Πολιτειών και του Έντγκαρ Άλλαν Πώ.
 «Η Βαλτιμόρη φάνηκε στο βάθος του κόλπου του Τσέσαπηκ κατά το μεσημέρι. Την πλημμύριζε ο ήλιος του νότου, πόλη γιγάντια, αστραποβολούσε. Η πόλη που υπόφερε, όπου αναπαύτηκε ο Έντγκαρ Άλλαν Πω.»

Το πλοίο θα κάνει και δύο στάσεις ανεφοδιασμού σε δύο πόλεις της Αλγερίας, την Μπόνα (Ανάμπα σήμερα) και την πρωτεύουσα Αλγέρι. Έτσι θα γνωρίσουμε και τη ζωή σε αυτές τις αφρικάνικες πόλεις και την ιστορία τους, κυρίως επί Καρχηδονίων και Ρωμαίων. 
Απ' εκεί θα περάσει το Στενό του Γιβραλτάρ και θα βγει στον Ωκεανό, θα περάσουν και ανάμεσα στις Αζόρες πριν τέλος δουν τις ακτές της Αμερικής.

Φυσικά, παρόλο που η Ελλάδα δεν είναι ο χώρος όπου διαδραματίζεται σε παροντικό χρόνο η ιστορία, διαδραματίζεται στο μυαλό των ναυτών μέσα από αναμνήσεις και ιστορίες των ναυτών, έτσι ζωντανεύει κι ο ελλαδικός χώρος σε αυτό το βιβλίο, και κυρίως το Αιγαίο, κάτι που μου θύμισε τα Λόγια της Πλώρης του Ανδρέα Καρκαβίτσα, βιβλίο που έτυχε να διαβάσω τον ίδιο μήνα.
Επιπρόσθετα η καθημερινή ζωή των ναυτών πάνω στο πλοίο και στα ξένα λιμάνια μου θύμισε επίσης την Βάρδια και το Λι του Νίκου Καββαδία. Το Λι το διάβασα επίσης το 2021.

Ωκεανός, το τελευταίο βιβλίο για το 2021, ένα βιβλίο που τελειώνει γλυκόπικρα, όπως και η χρονιά που μόλις πέρασε.

Σειρά πλέον παίρνουν οι 8 συλλογές διηγημάτων, το 1 θεατρικό, τα 4 χρονικά, και τα 5 ταξιδιωτικά, όπως επίσης και η εξαίρεση, το Μυθιστόρημα των Τεσσάρων, μιας και με αυτή την εξαίρεση δεν υπάρχει άλλο μυθιστόρημα του Βενέζη που να μην έχω διαβάσει.

[Πέτρος Κράνιας · Rating 4 out of 5]

Μοναδικός Βενέζης... Σε κάνει να αισθάνεσαι ό,τι ακριβώς αισθάνεται ο ίδιος ή ο ήρωας του... Η μοναξιά των πρωταγωνιστών, η εσωτερική πάλη, η ντροπή, ο πόθος, όλα συναισθήματα που τα διαβάζεις και αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι επί τόπου και συμμετέχεις.

[Bella Baxter · Rating 3 out of 5]

Ένα ταξιδιωτικό χρονικό/λογοτεχνικό οδοιπορικό, βασισμένο στις προσωπικές εμπειρίες του συγγραφέα κατά τη διάρκεια ενός πραγματικού ταξιδιού που έκανε το 1955. Επιβιβαζόμενος στο φορτηγό πλοίο "Captain Papazoglou" με προορισμό τη Βαλτιμόρη των ΗΠΑ, ο Βενέζης καταγράφει τη ζωή στο πλοίο, λειτουργώντας ως παρατηρητής και χρονικογράφος. Η αφήγηση καλύπτει τη ρουτίνα, τους φόβους, τις ελπίδες και τις προσωπικές ιστορίες μιας ομάδας Ελλήνων ναυτικών, απομονωμένων από τον κόσμο στη μέση του ωκεανού. Το βιβλίο κινείται αριστοτεχνικά μεταξύ του ντοκιμαντέρ και της λογοτεχνικής αφήγησης, προσφέροντας μια αυθεντική ματιά σε έναν κλειστό κόσμο.
Το βιβλίο υπενθυμίζει με έναν άμεσο τρόπο πώς οι άνθρωποι, όταν βρίσκονται σε ακραία απομόνωση, αναπτύσσουν βαθύτερους δεσμούς και πώς η θάλασσα λειτουργεί ταυτόχρονα ως πηγή ζωής, φόβου και περισυλλογής. Ο Βενέζης αναδεικνύει το πώς η καθημερινότητα στη θάλασσα είναι μια συνεχής υπέρβαση, φέρνοντας στην επιφάνεια τη δύναμη της ανθρώπινης ψυχής.
Το ύφος γραφής είναι λυρικό, ποιητικό και βαθιά ανθρώπινο, χαρακτηριστικό της γραφής του Βενέζη. Η αφήγηση κυλάει ομαλά, με έναν σταθερό, μελαγχολικό ρυθμό που αιχμαλωτίζει την ατμόσφαιρα του ταξιδιού. Η γλώσσα είναι πλούσια, εκφραστική και γεμάτη εικόνες, αλλά ο ρυθμός, που είναι πιο αργός και στοχαστικός σε σχέση με ένα θρίλερ ή ένα γρήγορο μυθιστόρημα δράσης, ίσως κουράσει τον αναγνώστη που αναζητά ένταση.
Οι χαρακτήρες είναι συλλογικοί και αυθεντικοί, βασισμένοι σε πραγματικούς ανθρώπους. Οι ναυτικοί είναι οι κεντρικοί ήρωες, ο καθένας με τη δική του ιστορία, τα όνειρα και τις ανησυχίες του. Ο καπετάνιος είναι η επιβλητική, αλλά ανθρώπινη φιγούρα της εξουσίας. Ο συγγραφέας λειτουργεί ως ο παρατηρητής που καταγράφει και αναδεικνύει την ψυχοσύνθεση αυτής της μικρής κοινωνίας εν πλω.
Το βιβλίο έχει αναμφισβήτητα μεγάλη λογοτεχνική και ιστορική αξία ως ένα αυθεντικό ντοκουμέντο μιας εποχής και ενός τρόπου ζωής που χάνεται. Ωστόσο, η έλλειψη κεντρικής, δραματικής πλοκής (με την παραδοσιακή έννοια) και ο αργός ρυθμός το καθιστούν ένα ανάγνωσμα που απευθύνεται σε ένα πιο εξειδικευμένο κοινό, σε αναγνώστες που εκτιμούν τον στοχαστικό ρεαλισμό και τη λυρική γραφή.
Ένα βιβλίο με αξία, αλλά όχι για όλους .