Jump to ratings and reviews
Rate this book

Lucifer: roman: requiem voor een gevallen engel

Rate this book
Rare Book

351 pages, Hardcover

First published January 1, 2007

23 people are currently reading
492 people want to read

About the author

Connie Palmen

39 books400 followers
Connie Palmen (Aldegonda Petronella Huberta Maria Palmen) is a Dutch author. She was born on November 25, 1955 in Sint Odiliënberg.

Palmen debuted with the novel De wetten (1990), published in the USA as The Laws (1993), translated by Richard Huijing. The Laws was shortlisted for the 1996 International IMPAC Dublin Literary Award.
Her second novel was De vriendschap (1995), published in the USA as The Friendship (2000), translated by Ina Rilke.

Palmen had a relationship with Ischa Meijer in the years preceding his death in 1995. From 1999 on she lived with D66 politician Hans van Mierlo, and the couple married on 11 November 2009 until his death on 11 March 2010.

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
139 (10%)
4 stars
369 (28%)
3 stars
499 (38%)
2 stars
221 (16%)
1 star
85 (6%)
Displaying 1 - 30 of 92 reviews
Profile Image for Henk.
1,196 reviews304 followers
May 3, 2020
Alle actie in Lucifer is speculatie. Een spel met literatuur voor insiders, over het artistieke milieu van Amsterdam in de jaren 70 en 80. - Twee sterren
De werkelijkheid heeft af en toe wat creatieve hulp nodig om veelzeggend te worden.

Fictie en werkelijkheid
Sindsdien wordt ze spuugmisselijk als ze het woord hoort, fictie. Een excuusbrief voor het kwaad.
Connie Palmen onderzoekt in Lucifer een sterfgeval uit de vroege jaren '80 in de Nederlandse kunstscene. In het eerste bedrijf verhaalt ze hoe ze de vriendenkring van Lucas Loos, een moderne componist, ontmoet. Zijn vrouw Clara is van een balkon naar haar dood gevallen en de helft van zijn vrienden gelooft dat dit eerder een moord dan een ongeluk is. Wat volgt zijn in drie bedrijven de val zelf, de ontvangst van dit nieuws in Amsterdam (met alle reactie vanuit de omgeving van Clara en Lucas) en de uitvaart.

De gesprekken voelen niet helemaal natuurlijk aan in bedrijf 1, meer als een expose waarin iedereen in gelijkluidende volzinnen spreekt om de scene te schetsen. De vele reflecties op schrijven en fictie en de waarheid, hoewel mooi geschreven, zijn mij iets te cerebraal (met zinnen als: Verhalen worden gemaakt en daarom zijn ze interessant. Alles wat gemaakt wordt onthult de maker & Je weet toch dat kennis schuldig maakt? & Gebeurtenissen vinden plaats bij gratie van hun verhaalbaarheid. Het verhaal volgt niet op de feiten, maar schept de feiten & Omdat ik het verzonnen heb, is het werkelijk geworden.). Hoe mooi ook opgeschreven, ik vond dat de thematiek een beetje te opzicht terugkomen.

Bedrijf 2 en het verhaal van de dood van Tjaikovski doet aan Kolja van Arthur Japindenken, terwijl iedereen in bedrijf 3 zo’n mooi afgehecht achtergrondverhaal en inzicht in waar zijn of haar jeugdtrauma’s vandaan komen dat ik hen moeilijk als echte mensen van vlees en bloed kon zien.

Amsterdam in de vroege jaren 80 als een ons kent ons kunstenaarsdorp
Dat hij iemand is die alleen harmonie vindt door het zaaien van verdeeldheid.
De fascinatie en kracht van persoonlijkheid van Lucas Loos op zijn omgeving is een beetje moeilijk te vatten, op mij kwam hij nogal overal als een lul om eerlijk te zijn. De volgende zin is in dat kader dan ook treffend: Hij is de acteur van zichzelf geworden, daar wringt het. Echte componisten hoeven niet de componist uit te hangen, die zijn het.

Clara komt lichtelijk hysterisch en met een gebrek aan eigenwaarde op me over (Clara wil al dood vanaf de dag van haar geboorte). En dan hebben we de rest van de ego's in de kring rondom Lucas, met mensen die getypeerd worden als Jij houdt van mensen als een snijbrander en die verzuchtingen bij het seksistische avant-garde artistieke groepje oproepen als: Alle gekke vrouwen zijn hetzelfde, alle normale vrouwen zijn verschillend.

De vraag die zich bij me opdrong met betrekking tot deze sleutelroman was: hoe interessant het verhaal is voor iemand die geen van de personages kent?
Is dit spannend (zoals de voorflap aankondigt)? Het is allemaal gespeculeer in mensen hun hoofd zonder echte gebeurtenissen, op een gegeven moment deed de sensatiezucht van de omgeving en de vrije interpretaties die los worden gelaten op het werk van Lucas me denken aan de kabbalistische theorieën in De slinger van Foucault van Umberto Eco.
Een boek vol complottheorieën en de zoektocht naar verbanden tussen zaken, zonder een stap verder naar een eenduidig antwoord te komen. Laat ik daarom met de volgende zin van Palmen afsluiten:
Wat je kiest te geloven, bepaalt wie je bent en dat ik blijkbaar te nuchter ben en te ver van de gebeurtenissen die beschreven zijn in Lucifer afsta.
Profile Image for José Van Rosmalen.
1,433 reviews26 followers
September 2, 2022
Een merkwaardig boek. De opzet en de indeling is ontleend aan het toneelstuk ‘Lucifer’ van Vondel. Het thema, de dood van een vrouw door een val, is ontleend aan het verhaal van actrice Marina Schapers, de vroegere vrouw van componist Peter Schat die door een val in een ravijn om het leven kwam. Het boek ‘Lucifer’ werd enige tientallen jaren na het overlijden van Marina en enkele jaren na het overlijden van Peter Schat uitgebracht.
Peter Schat hoorde bij de vriendenkring rond Harry Mulisch, Cees Nooteboom en Hans van Mierlo, maar werd hier later ook uit verstoten. Connie Palmen kende deze inner circle en hoorde verhalen en speculaties. Was het een dom ongeluk of had Peter Marina een zetje gegeven? Het was een slecht huwelijk met veel ruzies. Over de doodsoorzaak werd veel gespeculeerd. Het boek onthult niet ‘de waarheid’ maar laat het antwoord op de vraag ‘schuldig’ of ‘onschuldig’ open. Dat maakt het verhaal intrigerend, maar het blijft ook pijnlijk omdat het een sleutelroman over Amsterdamse grachtengordel bewoners is. Voor de nagedachtenis van Peter Schat werkt het in ieder geval bezoedelend omdat het verhaal van Lucifer aan hem gekoppeld blijft, misschien terecht, misschien ten onrechte. In het strafrecht geldt de veronderstelling van onschuld zolang het tegendeel niet is bewezen. Daarom is Lucifer een lastig boek, het roept ethische vragen op over het verhaal zelf en over het schrijverschap. Een schrijver is rechter noch advocaat en mag op zijn of haar manier met de waarheid worstelen, wellicht zonder deze definitief te kennen. Als lezer blijf je toch wel met die vraag achter.











Profile Image for Moira Macfarlane.
862 reviews103 followers
January 9, 2019
Met plezier gelezen. Alle romans (en vrijwel alle essays) van haar gelezen en net als bij haar andere werk vind ik wat ze zegt boeiend en interessant, maar van al haar werk staat dit verhaal inhoudelijk toch het verst van mij af. Op zich vind ik de gedachten over feit, fictie en fantasie, waar begint kunstenaarschap en hoe een gelovige achtergrond van invloed kan zijn op de latere persoon die zich daar los van probeert te maken interessant. Maar de kunstenaarswereld van de Amsterdamse grachtengordel vond ik uitblinken in kleinzerige dramatiek, uitermate vermoeiende groep mensen en ik kan dat niet bepaald boeiend vinden.

Het mooist vond ik het gedicht van Hugo Claus, opgenomen in het boek:
'Maar als haar sterven nu eens was
Als een woord, iets dat overeengekomen werd
Raar, onbeschaamd, geen daad eigenlijk maar een
Intense wonde, verpakt in rouw
Naar de wijs van alle mensen, vol verdriet en kussen,
Als een wonder ook, ja, toch, voor wie zij achterliet.'

Hugo Claus
Profile Image for Phoebe.
1 review
February 14, 2023
Ik zou dit boek het liefst willen verbranden met een lucifer.
Profile Image for Marco.
627 reviews31 followers
September 27, 2025

Doe ik met deze rating dit boek en Connie Palmen tekort? Misschien. Het echte leven met alle relaties beschrijven is heel moeilijk. Palmen doet een poging waarbij de hoeveelheid karakters en hun eigen bezwaarlijkheden op een gegeven moment bij mij de aandacht doen verliezen: neen niet alweer eentje met een eigen leven dat beschreven gaat worden. Ook vertelt Palmen ongeveer zeven keer hetzelfde als het gaat over de val van Clara en de rol van Lucas, moord of geen moord? Alleen vanuit een ander perspectief. Het spelen met de tijd en gedoseerd informatie verstrekken aan de lezer is knap gedaan. De beschrijving van "echte" personen die een rol hebben gespeeld in het werkelijke leven van Peter Schat en zijn onfortuinlijk gevallen vrouw oogt, ondanks dat het literatuur is en de schrijfster zich kan beroepen op fictie zoals zij dat ook schrijver Gilles Boon in de mond legt, als een afrekening van een gekwetst kind. Niet plezierig lezen. Zoals op pg. 285 staat: "Vrijheid bestaat bij de gratie van grenzen, waarom begrijpt niemand dat nog?". En daarbij komt dat zodra ik mezelf betrap op diagonaal lezen van delen van de tekst, mijn rating is wat het nu is.
Profile Image for Desirée.
181 reviews
December 2, 2015
Eindelijk. Éin-de-lijk heb ik dit boek uit.
Noem me onintellectueel, noem me een ongeïnteresseerde puber. Zeg ervan wat je wil, maar dit boek was vreselijk. Het was veel te ingewikkeld en diepzinnig, het was gewoon een overkill. Connie Palmen is zeer geleerd, maar dat weet ze zelf ook. Ik irriteerde me er mateloos aan dat ze steeds zulke complexe dingen vertelde, alsof ze zichzelf op wilde hemelen. (pun intended)
13 reviews2 followers
January 20, 2022
Ik heb genoeg over partituren gelezen voor de rest van het jaar.
Profile Image for Linde Van Den Berg.
19 reviews
December 16, 2024
Toch wel curious hoe ik de helft amper kan volgen, maar tegelijk weer volledig wegsmelt bij connie’s woordenhekserijen. Het open einde is ook helemaal sexy als je het mij vraagt
Profile Image for Sam Laroche.
20 reviews
March 30, 2017
Boek voor school.
ik vond dit boek saai, er was te veel herhaling en het verhaal leek niet voort te gaan. Er zijn teveel verschillende personages waar je rekening mee moet houden waardoor het veel te ingewikkeld word. Ik snap ook niet wat de titel 'Lucifer' hier mee te maken heeft. Ik was blij toen het uit was.
Profile Image for Judith.
371 reviews2 followers
May 18, 2018
Het is altijd fijn om iets van Connie Palmen te lezen. Haar filosofische inzichten en psychologische analyses van de personages zijn altijd interessant en leerzaam. Dit boek zal voor veel mensen wel te langdradig zijn. Het gaat eigenlijk alleen over de dood van een vrouw en hoe haar omgeving daarop reageert. Toch heeft het genoeg spanning en heb ik weer veel mooie zinnen onderstreept!
36 reviews
January 11, 2023
pretentieus en intens en vol met onuitstaanbare kunstmensen. needless to say i ate this up
25 reviews
October 10, 2022
Tegenvaller... Tergend lang over gedaan ook.

In dit boek gaat Connie Palmen op zoek naar de waarheid achter een mysterieuze val des doods van een Amsterdams actrice. Verschillende tekenen wijzen in de richting van haar echtgenoot, een vooraanstaand componist, als medeplichtige aan haar dood.

Het boek staat bol van de diepgaande persoonsanalyses. De personages zijn wel degelijk fascinerend en origineel - van een snoeiharde dwergachtige pedagoge tot een ronduit onbeschofte mysogiene hoogleraar -, maar het boek is ook enkel op die personages gebouwd. De doordravende zoektochten naar elkaars gedragspatronen die de personages verrichten, zijn onnozel en daardoor vermoeiend. De persoonsanalyses geven het boek boven een erg pretentieus smaakje - kijk eens hoeveel lagen deze complexe personen uit het artistieke milieu in Amsterdam hebben!

Uiteindelijk komt het boek naar mijn lezing ook tot de conclusie dat een overdreven analyse van iemand, je een complex personage laat scheppen dat helemaal niet hoeft te rijmen met wie persoon iemand werkelijk is. Dat had echter veel beknopter gekund.

De parallel met Lucifer uit de Bijbel zal ongetwijfeld zeer verfijnd zijn, maar als afvallige die de Bijbel nooit heeft gelezen heb ik daar maar weinig aan. De toelichting wordt in het boek zelf namelijk maar terloops gegeven.

Gelukkig kent het boek wel wat mooie citaten die het denken prikkelen - dat was het lichtpuntje in dit boek. Wel ergerde ik me hierbij aan het zeer binaire denken van Palmen over man en vrouw dat regelmatig naar voren kwam: juist doordat alle 'persoonanalyses' zo diepgaand waren, was het storend dat ze hierover vaak erg kort door de bocht ging. Mannen zijn mysterieus, vrouwen kennen geen geheimen. Vrouwen willen alleen worden gelaten in hun leed, mannen willen worden geholpen. Enzovoort.

Palmens gedachtenspinsels over fictie zijn wel erg interessant, maar hadden wat concreter en dieper uitgedacht mogen worden.
Profile Image for Tess Liebregts.
207 reviews1 follower
April 14, 2024
Als aankomend academicus lees ik regelmatig boeken zonder ook maar enig oog voor leeservaring. In plaats daarvan raak ik verloren in de metafysische laag rondom het boek. De betekenis van het boek gaat dan verder dan of het mij raakt of niet. Het doet er niet toe of het mij beroert, maar of het mij aan het denken zet en welke boodschap sluimert onder de woorden. Connie Palmen is een meester in de verhulde laag. Wederom is deze laag intrigerend en veelzijdig.

Als ik dan wel op leesplezier zou focussen, moet ik zeggen dat het boek uiteindelijk wat langdradig is. Palmen heeft een handje van het repetitieve. Het derde en vierde bedrijf zeggen respectievelijk ongeveer hetzelfde. Ondanks dat ze veel moeilijke woorden gebruikt, vind ik haar taalgebruik altijd erg poëtisch. De taal blijft daardoor boeien, ook al laat het plot soms wat steken vallen.

De psychologische en filosofische analyses van sommige karakters waren soms ook erg kortzichtig. Hoewel het boek hele interessante beschouwingen losliet op auteurschap, genderrollen, vriendschap en liefde, waren deze beschouwingen soms ook een beetje dogmatisch. Ik miste soms nuance of dat sommige gedachtes duidelijk aan één personage werden toegekend i.p.v. dat een overhevelende verteller oreert over wat mensen zouden moeten denken. Dat is voor mij wat te dwingend.

Het boek eindigt ook redelijk abrupt. De conclusie was wel soort van aanwezig, maar was voor mij sterker naar voren gekomen als de creatie van het verhaal meer centraal had gestaan. Ze had meer meer met het perspectief van de schrijver, die ze introduceert in het eerste bedrijf, mogen doen.
Profile Image for Gaby.
183 reviews7 followers
September 20, 2025
1.5 ⭐️ haha oeps

Ik heb dit boek te lang een kans gegeven omdat ik normaal wel houd van de verhalen en schrijfstijl van Connie Palmen. Maar dit kon me echt niet boeien en had uitermate irritante personages. Deels gebaseerd op een echte gebeurtenis, en het verhaal leek interessant te zijn op basis van de tekst op de achterkant van t boek, maar voor mij was dit helaas niet het geval.
Profile Image for Ellen.
1 review
November 7, 2013
Het verhaal begint op 26 juli 2005, toen de ik verteller van het boek in Amsterdam naar een terras gaat waar haar vrienden de dood van Clara Wevers, de vrouw van de muziekkant Lucas Loos, bespreken. Zij kwam om toen de twee op vakantie waren in de zomer van 1981. Vrienden en kennissen denken dat het niet zomaar gaat over een ongeluk. Daarom besloot de auteur om er een verhaal over te schrijven en hiervoor gaat ze op onderzoek uit.
Na dit gaat het verhaal door in Amsterdam,waar de ik persoon verschillende personages ontmoet die ofwel Clara of Lucas kende. Zij hebben allemaal een verschillende theorie over hoe Clara nu gestorven is. Op het einde wordt de ik vertelster uitgenodigd door een paar van die mensen om nog eens alle theorieën op een rij te zetten. Ze komen tot de conclusie dat ze eigenlijk nooit zullen weten wat er echt op die dag is gebeurd.

Persoonlijk vond ik het een mooi boek, de personages waren schitterend omschreven. Het boek moet je wel aandachtig lezen om het helemaal te begrijpen, soms moest ik een pagina twee keer lezen om ze te verstaan. Er kwamen ook woorden in die voor mij totaal onbekend waren, dat vind ik eigenlijk niet zo erg, zo leer je ook uit een boek. De teksten over toneelstukken en mythische verhalen vond ik maar niets, daardoor vind ik dat het boek wat langdradig is.
Profile Image for Steffi.
1,123 reviews270 followers
July 27, 2013
Großartiger Roman über den Zusammenhang von Leben und Kunst, über Freundschaft und Liebe, Musik und Literatur, Religion, den Teufel und Gewalt. Im Vordergrund steht der mysteriöse Tod der Ehefrau des Protagonisten. Über diesen Tod spekuliert der breite Freundeskreis, der aus Schriftstellern, Journalisten, Schauspielern, Sängern, Juristen, Makeup-Artisten und Komponisten besteht. Durch das Zusammenspiel ihrer Gedanken und Gespräche entsteht ein sehr vielseitiges und nie ganz eindeutiges Bild des Vorfalls – und mehr noch über ihr jeweiliges Selbstverständnis als Künstler und Freunde des Paares. Und immer wieder werden mehr oder weniger bekannte reale Künstler genannt, über die man mehr erfahren möchte, z. B. Gerrit Achterberg, dessen Gedichte scheinbar nie ins Deutsche übersetzt wurden oder der Komponist Claude Vivier, der seinen gewaltsamen Tod scheinbar vorhersah.
Profile Image for muisindehuis.
22 reviews
November 1, 2022
Het was een vrij ingewikkeld boek maar ik vond het erg interessant, de vele karakters waren iedere keer een verfrissing van perspectief. De switch tussen de personages was iedere keer goed op tijd. Mooi boek!
Profile Image for Frederieke.
356 reviews
July 11, 2017
Best een bevalling, dit boek... Uiteindelijk is het wel mooi en interessant, maar het duurt te lang voordat het echt gaat boeien.
Profile Image for Felix Welsink.
27 reviews2 followers
March 16, 2025
Dit wil je lezen. Spannend, mooi, verbazingwekkend. Ook cadeau gekregen voor m’n 29e verjaardag van Eefje.

Voordat ik deze recensie heb geschreven, heb ik wat rond gegoogled en gelezen wat lezers vinden van het boek. Veel mensen zien het boek als karaktermoord op Peter Schat/Lucas Loos en als een zoektocht naar de waarheid rondom de val van Clara/Marina. Op die manier heb ik het helemaal niet gelezen. Ik sla het boek dicht zonder enig oordeel te hebben over Peter/Lucas (behalve dat ik heel nieuwsgierig ben naar zijn muziek).

Ik lees het eerder als aanklacht tegen de Amsterdamse kunstenaarsclique van de jaren ‘80. Een gesloten mannelijke bubbel die elke avond rondhangt aan een besloten tafel in De Kring. In plaats van hun vriend Lucas bij te staan bij het verlies van zijn partner, gaan zij op zoek naar een mogelijke bekentenis in zijn werk.

Ik krijg een ontluisterend beeld van de zogenaamde progressieve Amsterdamse artistieke voorhoede. Het was deze voorhoede die Actie Tomaat en Actie Notenkraker eind jaren ‘60 uitvoerde voor meer moderne programmering in de Amsterdamse Stadsschouwburg en het Concertgebouw. Het was deze voorhoede die protesteerde tegen de bouw van de Stopera in de jaren ‘80. Tegelijkertijd was het ook deze voorhoede die vrouwen consequent uitsloot van “De Tafel” en almaar zoekt naar een bekentenis is de muziek van Lucas Loos.

Voor mij gaat het boek daarom eerder over de vraag: wat is kunst en wat is een kunstenaar? En: hoe gaan mensen om met mensen die niet aan de norm voldoen? En met pijn? Naast een prachtig tijdsbeeld van de jaren ‘80 in amsterdam heeft het boek me dus aan het denken gezet, zoals Connie Palmen dat ook bij me deed in de Wetten.
Profile Image for Anne.
19 reviews
August 3, 2022
In NRC Handelsblad schrijft Arjen Fortuin in 2007 over dit boek:
"Een paar keer wordt in Lucifer gememoreerd dat het voor een schrijver onmogelijk is het toeval te accepteren. Precies dat is het thema van dit boek. Daarom moeten er verhalen worden uitgevonden, verklaringen worden bedacht. Er moet orde komen, er moet een verhaal gemaakt worden. Dat dat verhaal de waarheid niet weergeeft is precies de bedoeling ervan. Zo zijn het juist de boze reacties [die Palmen van karaktermoord op Peter Schat beschuldigen] die Palmens visie bevestigen."
Lucifer is meta en zit vol met slimme dubbelzinnigheden. Heerlijk om zoiets intelligents te lezen.
Profile Image for Puck Rietveld.
89 reviews32 followers
September 26, 2025
Ik hou ongelofelijk veel van de observaties van Connie over mensen en emoties. Ook hechtte ik me aan de meeste personages in dit boek omdat ze goed uitgeschreven waren. Ennnn knap staaltje werk ook met de vorm. Maar het verhaal an sich (de moord, het mysterie) vond ik ZO saai en ZO voorspelbaar. Taai. Waar ik De Vriendschap en IM nog honderd keer wil overlezen, kan Lucifer mij gestolen worden
48 reviews
October 19, 2020
Halverwege gestrand in dit boek. Helaas kwam ik er niet doorheen. Connie Palmen schrijft op een heel elitaire manier, waardoor het boek niet erg lekker wegleest. Vandaar dat ik besloten heb te stoppen ermee, omdat het me geen verder leesplezier opleverde.
Profile Image for Reinier.
203 reviews1 follower
February 26, 2022
Knap geschreven. Ik snap dat smaken verschillen, maar ik verloor geen moment mijn aandacht, en dat is best een prestatie voor een tekst.
44 reviews
October 12, 2024
Dit boek is moeilijk te beoordelen.
Het is erg goed geschreven.
Maar aan het eind van het verhaal vraag ik me af wat nu eigenlijk de bedoeling is van dit verhaal.
Dit heb ik eerder gevoedl bij W.F. Hermans, een verhaal dat ik gelezen heb omdat het goed geschreven was. maar dat me absoluut niet heeft geboeid!
Displaying 1 - 30 of 92 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.