Το Μάη του 1204 στέφθηκε ο πρώτος Λατίνος αυτοκράτορας στη Μεγάλη Εκκλησία της του Θεού Σοφίας. Το όνομά του Βαλδουίνος, κόμης της Φλάνδρας και του Αίνω και η κάποτε κραταιά αυτοκρατορία των Ρωμαίων έγινε χίλια δυο κομμάτια και μοιράστηκε ανάμεσα σε Φράγκους και Βενετσιάνους και Ρωμαίους και δημιουργήθηκαν βασίλεια, δεσποτάτα και αυτοκρατορίες. Τα δώδεκα δραματικά χρόνια που ακολούθησαν από την άλωση της Κωνσταντίνου πόλης από τους Φράγκους ως το θάνατο του δεύτερου Λατίνου αυτοκράτορα, του Ερρίκου του Αινώ, του αδελφού του Βαλδουίνου, ήταν τόσο στενά δεμένα με τη ζωή των Φράγκων, των Βενετσιάνων και των Ρωμαίων που όταν μιλάς για τον έναν έρχονται αμέσως στο νου σου και στο προσκήνιο και οι άλλοι.
Αυτό το βιβλίο το βρήκα εντελώς από σπόντα. Πήγα ένα υπέροχο πρωί με αφόρητη ζέστη στην Πολιτεία για να αγοράσω Ελύτη. Αλλά αυτό που ήθελα δε το βρήκα, και δε μπήκα και σε ιδιαίτερο κόπο να ψάξω περισσότερο στα ράφια.
Οπότε έκοβα βόλτες στα ράφια της κλασικής νεοελληνικής πεζογραφίας, και κυρίως σε εκείνο με τα ιστορικά μυθιστορήματα, και πιάνει το μάτι μου το όνομα του Ερρίκου του Αινώ. "Κάτσε ρε φίλε, αυτός δεν είναι από την Τέταρτη Σταυροφορία;" σκέφτηκα, γιατί έφαγα πολύ γερή φλασιά. Με την συγκεκριμένη είχα ασχοληθεί εκτενώς πέντε χρόνια πριν, το 2016.
Το αρπάζω έτσι όπως είναι από το ράφι και κοιτάζω την περιγραφή πίσω. Βλέπω τα πρόσωπα που αναφέρει το βιβλίο, και έφαγα δεύτερη, ακόμη πιο γερή φλασιά. Αυτή με έκανε κιόλας να αρπάξω το βιβλίο όπως είναι και να το κάνω μια χαψιά. Γιατί καλά τα Βυζαντινά πρόσωπα και ο Ερρίκος, αλλά μονάχα ένα όνομα αντηχεί μεσ' στην ψυχή μου, και εξαιτίας του έμαθα και για την Τέταρτη Σταυροφορία το μακρινό 2016:
Ο Ζωφρουά ντε Βιλλαρντουέν, ελληνιστί Γοδεφρείδος Βιλλαρδουίνος.
Μαρεσάλος της Καμπανίας, της Λατινικής Αυτοκρατορίας μετά, και χρονικογράφος της Σταυροφορίας. Το βιβλίο του, De la Conquête de Constantinople , Η κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης , είναι νούμερο 1 πρωτογενής πηγή για τα γεγονότα, μαζί με τον Ρομπέρ ντε Κλαρί και τον Νικήτα Χωνιάτη. Γνωστός στο στράτευμα για την μόρφωσή του, την ανδρεία του και τις τρισάθλιες κομμωτικές του επιλογές. Μια καλή εικόνα του Γοδεφρείδου από εκείνες τις γκραβούρες του 19ου αιώνα. Και λέω καλή, γιατί τα μάτια μου έχουν δει και άλλα, πολύ cringe adaptations της εικόνας.
Αν σας λέει κάτι το όνομα του κυρίου, υπάρχει σε κάθε σχολικό βιβλίο βυζαντινής ιστορίας στο κομμάτι της Δ' Σταυροφορίας, ως παράθεμα. Τόσο σουξέ.
Και πράγματι, αυτό το βιβλίο το καταβρόχθισα για πάρτη του πρωτίστως και αφετέρου για τα γεγονότα. Μέσα σε δύο μήνες--δε συνηθίζω να βγάζω βιβλία σε τόσο λίγο χρονικό διάστημα.
Θα ξαναγυρίσω αργότερα στον Βιλλαρδουίνο--πρέπει να γράψω πρώτα για το ίδιο το βιβλίο.
Αν έχετε διαβάσει για τα γεγονότα πιο πριν και γνωρίζετε ήδη τι παίζεται, αυτό το βιβλίο είναι οπωσδήποτε must. Αν πάλι όχι, θα μπερδευτείτε σε ένα βαθμό με τα ονόματα, αλλά δε χάνει καθόλου. Είναι πολύ ωραίο βιβλίο.
Ο Κυριαζής έχει ενώσει τόσο ωραία τη δική του αφήγηση με αυτή των χρονικογράφων, που απορρέει φυσικά σε κάποιο βαθμό. Εγώ, που μου έχει εντυπωθεί η γραφή του Βιλλαρδουίνου (γιατί αυτό διάβασα αρχικά, το 2016) όταν διάβαζα το βιβλίο του Κυριαζή πολλές φορές έτρωγα φλασιά από το χρονικό του, γιατί έγραφε ακριβώς τα ίδια--μόνο που ο Κυριαζής τα έχει τροποποιήσει για να κολλάνε με την αφήγηση.
Επίσης (η χαρά της καμμένης που σπουδάζει στο Ιστορικό/Αρχαιολογικό) ο τύπος παραθέτει παράρτημα με πρόσωπα, πηγές και γλωσσάρι για τους Φράγκικους όρους.
Αυτό που μου άρεσε το περισσότερο όμως ήταν που οι χαρακτήρες παίρνουν ζωή μέσα στο βιβλίο και μπορούμε να δούμε τις σκέψεις και τα πάθη τους. Μπορούμε να δούμε τον επιπόλαιο χαρακτήρα του Βαλδουίνου, του πρώτου αυτοκράτορα της λατινοκρατούμενης Ρωμανίας και πόσο διαφέρει απ' αυτόν ο αδερφός του, ο ομότιτλος Ερρίκος. Μπορούμε να δούμε τα διλήμματα του Θεοδώρου Βρανά που τον κινεί συνέχεια η γυναίκα του, η Αγνή, για να συνεχίσει να συνεργάζεται με τους Φράγκους κατακτητές (δε τη συμπάθησα καθόλου, κι ας είναι δική της η τριλογία) , και τα απανωτά beef που είχε ο Βονιφάτιος ο Μονφερρατικός με τους Βενετσιάνους και τον πανούργο Δόγη Ενρίκο Ντάντολο, που προσπάθησε στο θάνατό του (98 χρονών) να κάνει δραματική έξοδο και να μιμηθεί λίγο τον Ιωάννη ντε Τουρναί--κι όποιος κατάλαβε, κατάλαβε (αλλά κανείς σας δε τον φτάνει τον Ιωάννη, γατάκια).
Τον Θεόδωρο Λάσκαρι τον σιχάθηκα, όπως και τον Αλέξιο Γ' (προφανώς). Και οι δύο συμφεροντολόγοι. Νταξ' για τον Αλέξιο το ήξερα ήδη, απλά τώρα τον μίσησα λίγο περισσότερο. Σε αυτή την "αγία" τριάδα συγκαταλέγω και τον Δόγη. Ίδια συναισθήματα με τον Αλέκο.
Τον δε Κωνσταντίνο Τουρσέντη δε τον αδικώ που λάτρευε σαν θεό τον Λάσκαρι. Το έχει η ηλικία. Όταν είσαι νέος, πιστεύεις σε ιδέες μεγάλες και βλέπεις να τις ενσαρκώνει (προσχηματικά) και ένα άτομο--παρόλο που ο Λάσκαρις νοιαζόταν για λεφτά και πλούτια, παρά για την Αυτοκρατορία--δε θέλει και πολύ.
Ο Λέοντας Σγουρός μου έσπασε τα νεύρα λίγο, σαν τον απόγονό του τον Νικηφόρο(lmao). Δεν εξεπλάγην για τη μανία με την ευγενική καταγωγή και τα αρχοντολόγια. Τό' χει μάλλον το σόι.
Κυρίως όμως οι χρονικογράφοι είναι που παίρνουν περισσότερο screen time στο βιβλίο, κι εδώ είναι ώρα να μιλήσω για τον ένα και μόνο λόγο που αποφάσισα να διαβάσω το βιβλίο (και θα διαβάσω και το prequel, γιατί είμαι ανάποδη και βρήκα αυτό πρώτο):
Τον Γοδεφρείδο Βιλλαρδουίνο.
Ο τύπος φαίνεται ως η φωνή της λογικής--και σαν τέτοιος αντιμετωπίζεται εν γένει. Ο Κυριαζής του δίνει την πολύ ωραία εμφάνιση ενός μετρημένου σταυροφόρου που ξέρει επιδέξια να χειρίζεται την μεγάλη δύναμη που έχει ως μαρεσάλος(ελέγχει το ιππικό της Αυτοκρατορίας και έχει σημαίνουσες διοικητικές αρμοδιότητες). Είχε αρκετές στιγμές που τον είχαν #1 στο στράτευμα και του έδινε ο συγγραφέας στιγμές main character, και ζω εντελώς γι' αυτές τις στιγμές. Είναι επίσης αρκετά γλυκούλης στο βιβλίο γαμώτο, θα το πω. Άρχισε σαν μια μπάλα αισιοδοξίας και χαράς και έφαγε τόσα σκατά μέσα στην εξέλιξη του βιβλίου που απλά ήθελα να τον κάνω μια αγκαλίτσα.
Μόνο στοργή, αγάπη και προδέρμ για τον Γοδεφρείδο Βιλλαρδουίνο.
Ζω επίσης για τις φορές που τον έκανε ο Κυριαζής να μπλέκει τα γεγονότα του χρονικού του με τα γράμματά του στην γυναίκα του, και απλά εκεί που της γράφει πόσο την αγαπάει κλπ. Ναι εκεί απλά ήθελα να πάρω αγκαλιά το μαξιλάρι και να κλάψω, γιατί ξέρω από πρώτο χέρι πώς κατέληξε αυτό. Ευχαριστώ για τις κρίσεις, κύριε Κυριαζή.
Γι' αυτό το ship όμως θα μιλήσω εκτενέστερα στο prequel, όταν με το καλό το καταβροχθίσω κι αυτό. Έχω πολλά να πω εκεί.
Το βιβλίο τελειώνει με τον ανιψιό του Γοδεφρείδου, επίσης Ζωφρουά (παππούς της Ιζαμπώ), που έγινε αφέντης του Μωριά και ίδρυσε το Πριγκηπάτο της Αχαΐας.
Κι εκεί ακριβώς είναι που πιστεύω στο headcanon ότι αυτό το βιβλίο, ο Αυθέντης του Μωρέως του Ραγκαβή και η λατρεμένη Πριγκηπέσα Ιζαμπώ του Τερζάκη --την οποία έχω αξιολογήσει επίσης-- θα έκαναν την απόλυτη, σούπερ ουάου τριλογία historical fiction για τη Φραγκοκρατία. Αυτό βέβαια θα το εξακριβώσω όταν διαβάσω και τον Αυθέντη του Μωρέως.